Epidemiyolojide, vaka ölüm oranı (CFR) - veya daha doğrusu vaka ölüm riski - belirli bir hastalık teşhisi konulan ve sonunda bu hastalıktan ölen kişilerin oranıdır. Bir hastalığın ölüm oranından farkı, hastalığın başlangıcı ile ölüm arasındaki süreyi hesaba katmamasıdır. Genellikle yüzde olarak ifade edilir. Hastalık ölümcüllüğünün bir ölçüsünü temsil eder ve farklı tedavilerle oran değişebilir. Vaka ölüm oranı genellikle akut enfeksiyonlar gibi ayrı, sınırlı süreli durumlar için kullanılır.
Terminoloji
Ölüm oranı - genellikle CFR ile karıştırılır - birim zaman başına tüm popülasyondaki ölümlerin (genel olarak veya belirli bir nedenden dolayı) göreli sayısının ölçüsüdür. Vaka ölüm oranı ise zamana veya toplam nüfusa bakılmaksızın yalnızca teşhis konulan vakaların sayısı içindeki ölümlerin sayısıdır.
Matematiksel bakış açısından, 0 ile 1 veya %0 ile %100 arasındaki değerleri alırlar ve aslında bir risk ölçüsüdürler (vaka ölüm riski). Hastalığın başlangıcından ölüme kadar geçen süreyi hesaba katmazlar.
Örnekler
Aşağıda bazı gerçek dünyadaki hastalıklar için vaka ölüm oranları (CFR) belirtilmiştir:
- İspanyol (1918) gribi için CFR >%2,5, Asya (1956-58) ve Hong Kong (1968-69) gribi için yaklaşık %0,1, ve diğer grip pandemileri için <%0,1 idi.
- Lejyoner hastalığının CFR'si yaklaşık %15'tir.
- Sarı humma için CFR'nin yaklaşık %5-6 olduğu tahmin edilmektedir (tüm vakaların yaklaşık %12'sini oluşturan şiddetli vakalar için %40-50).
- Tedavi edilmeden bırakılan hıyarcıklı veba, %60'a varan bir CFR'ye sahip olacaktır.Antibiyotik tedavisi ile septisemik veba için CFR %45, pnömonik %29 ve bubonik %17'dir.
- Zaïre Ebola virüsü, %90'a varan yüksek bir CFR ile en ölümcül virüsler arasındadır.
- Tek hücreli Naegleria fowleri'nin neden olduğu Naegleriazis (birincil amipli meningoensefalit olarak da bilinir), vaka ölüm oranı %95'in üzerindedir, ancak bazı kişiler yüksek dozlarda amfoterisin B ve diğer ilgili ilaçlarla tedavi edildikten sonra hayatta kalmıştır.
- Kuduz virüsünün aşılanmamış bireylerde CFR'si %99 ila %100'dür. Birkaç kişi aşılanarak (ancak semptomlar başladıktan sonra veya idealden daha sonra) veya daha yakın zamanda tıbbi olarak indüklenen komaya girerek hayatta kaldı.
Ayrıca bakınız