Trepanasyon (baş delgi ameliyatı); kafatasında herhangi bir bölgede bir delik açıldığı veya kazındığı cerrahi bir müdahaledir. Günümüzde tıp dünyasında, kelime olarak trepanasyon yerine kraniyotomi tercih edilmektedir. Baş derisi kaldırıldıktan sonra bir parçanın beyin ile beyini saran beyin zarına zarar vermeden çıkarılıp alınmasını sağlayan bir ameliyat tekniğidir. Bu teknik, antik çağlarda Anadolu da dahil olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerinde görülmektedir.
Eski zamanlarda, anormal davranışlar sergileyen bir kişiye, kötü ruhların dışarı çıkması için delikler açılırdı. Neolitik dönemden itibaren tarih öncesi insan kalıntılarında trepanasyona dair kanıtlar bulunmuştur. Kanıtlar ayrıca trepanasyonun kafa yaralarından sonra, kırık bir kafatasından parçalanmış kemik parçalarını çıkarmak ve kafaya alınan bir darbeden sonra genellikle kafatasının altında biriken kanı temizlemek için yapılan ilkel bir acil ameliyat olduğunu göstermektedir.
