Uyku masalları, küçük yaştaki çocukları uykuya hazırlamak için yatmadan önce okunan masallara verilen genel isimdir. Dünyanın neredeyse tüm ülkelerinde ve tüm kültürlerde uyku masalları yaygındır.
“Uyku masalları” kavramı ilk olarak, Amerikalı yazar ve şair Louise Chandler Moulton’ın 1973 senesinde yayımladığı “Bed-time Stories” adlı kitaptan esinlenerek kullanılmaya başlanmıştır. Harvard Üniversitesi’nden Prof. Robin Bernstein, uyku masallarının 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ebeveynler tarafından çocuklara anlatılmaya ve okunmaya başladığını, 20. yüzyılın başlarından itibarense yaygın bir ritüel hale dönüştüğünü söylemektedir. Robin Bernstein ayrıca, uyku öncesi masal okumanın gerekli ve önemli olduğunu ifade etmektedir.
Amerikan Tarihi Profesörü Bernstein, uyku masallarının yaygın bir ritüele dönüşmesinde, sadece resimli kitap endüstrisinin büyümesinin etkisinin olmadığını, çocuklar için ayrı yatak odalarının yapılmasının yanı sıra elektrik ve ısıtma sistemlerinin yaygınlaşmasının da etkili olduğunu savunmaktadır.
20. yüzyılın ortalarında, uykudan önce çocuklara masal okuma ritüeli, orta sınıf insanlarda doğru ve ideal ebeveynlik için önemli bir unsur haline gelmiştir.
Uyku Masallarının Çocuk Gelişimine Katkıları
Uyku masalları, hem çocuklar hem de ebeveynler için oldukça yararlıdır. Uyumadan önce masal okunması, çocukların zihinsel gelişimini, mantıksal düşünme ve dil becerilerini geliştirir. Anlatıcı-dinleyici ilişkisi, ebeveyn ile çocuk arasında duygusal bir bağ oluşmasını destekler. Çocuğun ebeveynleri ile kaliteli zaman geçirmesini sağlayan uyku masalları ritüeli, aynı zamanda çocukları hayata da hazırlar. Masal kahramanları ile kendini özdeşleştiren çocukların, problem çözme ve empati becerileri gelişir. Masallarla büyüyen çocuklar, hayata karşı dayanıklılık kazanır, insanlardaki gelişim ve dönüşümü anlama becerileri edinir, erken yaşlarda okur-yazarlıkla tanışır, kelime dağarcıkları artar.
Albert Einstein,” Çocuklarınızın zeki olmasını istiyorsanız onlara masal okuyun. Daha zeki olmalarını istiyorsanız, onlara daha çok masal okuyun” diyerek, masalların çocukların zeka gelişimine de katkıda bulunduğuna dikkat çekmektedir.
Kültürlere Göre Uyku Masalları
Uyku masalları, kültüre göre farklılık gösterse de, çocuklara uykudan önce masal okumadaki ortak amaç ebeveyn ile çocuk arasındaki duygusal bağı güçlendirmek ve çocuk gelişimine katkı sağlamaktır.
Ezop Masalları, La Fontaine Masalları, Dede Korkut Hikayeleri, Grimm Kardeşler’in Peri Masalları, yaygın olarak bilinen masallardır. Bütün bu masallar, tüm dünyada hem yetişkinler hem de çocuklar tarafından bilinir.
Uyku Masalı Örnekleri
Uyku masallarına birçok örnek verilebilir. Çocuklar tarafından çok sevilen ve hemen herkesin bildiği birkaç masal;
Günümüzde de, birçok yeni nesil yazarın yayımladığı uyku masalları çocukların gelişimine katkı sunmaya devam etmektedir.
Eğitici masallar
Her ebeveyn çocuğuna güzel ve doğru davranışları öğretmek ister. Küçük yaşlarda ki çocuklar kendilerine okunan masallardan etkilenerek örnek alırlar. Yardım severliği, paylaşmanın önemini, sevginin iyileştirici gücünü okudukları masallardan öğrenirler. Kitap okuma sevgisini de masallar sayesinde öğrenen çocukların anlama becerileri yükselir ve kelime dağarcıkları gelişir. Kitap okuma sevgisine örnek olarak Koala Duman’ın Masalı 13 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. verilebilir. Masal da; kitap okumaya ön yargı ile yaklaşan Koalanın oyun oynamaktan sıkılıp, kitabı eline alıp okuması ve kitap okumayı sevmesi anlatılmaktadır. Çocuklar, oyun oynamanın yanı sıra kitap okumanın da önemini öğrenmelidirler.
