| Tip I bipolar bozukluk | |
|---|---|
| |
|
Tip I bipolar bozukluğun grafiği
| |
| Uzmanlık | Psikiyatri |
Tip I bipolar bozukluğu, karışık veya psikotik özelliklere sahip ya da bu özelliklere sahip olmadan en az bir manik atağın ortaya çıkmasıyla karakterize edilen bir tür bipolar spektrum bozukluğudur. Çoğu insan, diğer zamanlarda da bir veya daha fazla depresif dönem geçirir ve bu insanlar, tam maniye ilerlemeden önce hipomanik bir aşama yaşar.
Bu hastalık, dönemleri sırasında psikozu içerebilen klasik manik-depresif hastalık tanımına uygun bir bipolar bozukluktur.
Teşhis
Bipolar I bozukluğun temel özelliği, bir veya birden fazla manik atak veya karma atak oluşumu ile karakterize olan klinik bir süreçtir. Çoğu zaman, bireyler bir veya daha fazla majör depresif dönem geçirmiştir. Kişinin majör depresif bozukluk geçmişi olup olmadığına bakılmaksızın tek bir manik nöbet, teşhis için yeterlidir. Bir ilacın doğrudan yan etkileri, depresyon için uygulanan somatik tedavi, madde bağımlılığı veya zehirli bir maddeye maruz kalma etkenleriyle ortaya çıkan maddeye bağlı duygudurum bozukluklarının olma ihtimali; bipolar tip I tanısı yapılmadan önce elenmelidir. Bipolar I bozukluğu tanısı sadece bir tam manik nöbetin doğrulanmasını gerektirir, ancak hipomanik ve depresif nöbetlerle de ilişkilendirilebilir. Bipolar II bozukluk tanısında tam bir manik atak durumu gerekmez; bunun yerine hem hipomanik atak hem de majör depresif atak oluşması beklenilir. Psikotik özelliklere sahip her on majör bipolara bağlı ilk atağın birinde ciddi saldırganlığın meydana geldiği bildirilmiştir, bu grupta yaygın olarak yakın tarihli bir intihar girişimi, alkolizm, öğrenme güçlüğü veya manik kutupluluk görülür.
Bipolar I bozukluğu genellikle TSSB, madde kullanım bozuklukları ve çeşitli duygudurum bozuklukları gibi diğer bozukluklarla bir arada görülür. Bipolar bozukluğu olan kişilerin %40 kadarında TSSB de mevcuttur ve bipolar I bozukluğu olan kadınlarda ve bireylerde daha yüksek oranlar görülür. Ek olarak, epizotlar şizoaffektif bozuklukla karıştırılmamalı veya şizofreni, şizofreniform bozukluk, sanrısal bozukluk veya başka türlü tanımlanamayan bir psikotik bozuklukla birlikte değerlendirilmemelidir.
Tıbbi değerlendirme
Mani ve depresyonun ikincil nedenlerini elemek için düzenli tıbbi değerlendirmeler yapılır. Bu testler arasında kan değerleri ölçümü, glukoz testi, serum kimyası/elektrolit paneli, tiroid fonksiyon testi, karaciğer fonksiyon testi, böbrek fonksiyon testi, idrar tahlili, vitamin B12 ve folik asit seviyeleri, HIV testi, frengi testi ve gebelik testi yer alır ve klinik olarak belirtiler görüldüğünde, elektrokardiyogram (EKG), elektroensefalogram (EEG), bilgisayarlı tomografi (BT taraması) veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) istenebilir. Uyuşturucu taraması; zevk amaçlı kullanılan uyuşturucuları, özellikle sentetik kanabinoidleri ve toksinlere maruz kalmayı içerir.
Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 4. Baskı (DSM-IV-TR)
| Dx Kodu # | Hastalık | Tanım |
|---|---|---|
| 296.0x | Bipolar tip I | Tek manik nöbet |
| 296.40 | Bipolar tip I | Son nöbet hipomanik |
| 296.4x | Bipolar tip I | Son nöbet manik |
| 296,5x | Bipolar tip I | Son nöbet depresif |
| 296.6x | Bipolar tip I | Son nöbet karma |
| 296.7 | Bipolar tip I | Son nöbet belirli değil |
Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, 5. Baskı (DSM-5)
Mayıs 2013'te Amerikan Psikiyatri Birliği, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı'nın (DSM-5) beşinci baskısını yayınladı. Bipolar I Bozukluğu ve alt tiplerinin tanı ölçütlerinde yapılması önerilen birkaç revizyon vardır. Bipolar I Bozukluk 296.40 (en son nöbet hipomanik) ve 296.4x (en son nöbet manik) için önerilen revizyonlar şu belirteçleri içerir: psikotik özellikler, karma özellikler, katatonik özellikler, hızlı döngülü özellikler, anksiyete (hafif ila şiddetli), intihar riski, mevsimsel ve doğum sonrası. Bipolar I Bozukluğu 296.5x (en son nöbet depresif), yukarıdaki belirteçlerin tümüne ek olarak şunları içerecektir: melankolik özellikler ve atipik özellikler. Bipolar I Bozukluğu 296.7 için (en son nöbet belirli değil), listelenen belirteçler kaldırılacaktır.
A & B kriterlerinde yer alan manik ve hipomanik nöbet kriterleri düzenlenecektir. A kriteri "ve neredeyse her gün, günün büyük bir bölümünde mevcut" ifadesini içerecek ve B kriteri "ve olağan davranıştan fark edilebilir bir değişikliği temsil eder" ifadesini içerecektir. DSM-IV-TR'de tanımlandığı şekliyle bu kriterler, klinisyenler için kafa karışıklığı yaratmıştır ve daha net bir şekilde açıklanmaları gerekmektedir.
Bipolar I Bozukluk 296.40, son nöbet hipomanik tanısı için kullanılan B kriterine yönelik, Hipomanik Nöbet kapsamında revizyonlar önerilmiştir. Kriter B, bir Hipomanik Epizodun belirtileri olarak "şişmiş özgüven, fikir uçuşması, dikkat dağınıklığı ve azalan uyku ihtiyacı"nı listeler. Bu, çocuk psikiyatrisi alanında kafa karıştırıcı olmuştur çünkü bu semptomlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) semptomları ile yakından örtüşmektedir.
ICD-10
- F31 Bipolar duygulanım bozukluğu
- F31.6 Bipolar duygulanım bozukluğu, şimdiki nöbet karışık.
- F30 Manik nöbet
- F30.0 Hipomani
- F30.1 Mani, psikotik semptomsuz
- F30.2 Mani, psikotik semptomlu
- F32 Depresif nöbet
- F32.0 Hafif depresif nöbet
- F32.1 Orta depresif nöbet
- F32.2 Psikotik belirtisiz ağır depresif nöbet
- F32.3 Psikotik belirtili ağır depresif nöbet
Tedavi
İlaç tedavisi
Duygudurum dengeleyiciler genellikle tedavi sürecinin bir parçası olarak kullanılır.
- Lityum, bipolar bozukluğun tedavisinde temel düzenleyicidir ancak dar bir terapötik aralığa sahiptir ve tipik olarak gözlem gerektirir.
- Valproik asit,karbamazepin veya lamotrijin gibi antikonvülzanlar
- Ketiapin,risperidon, olanzapin veya aripiprazol gibi atipik antipsikotikler
- Anestezi altındaki hastalarda terapötik etki için nöbetlerin elektriksel olarak indüklendiği bir psikiyatrik tedavi olan elektrokonvülsif terapi
Antidepresan kaynaklı mani, bipolar bozukluğu olan kişilerin %20-40'ında görülür. Duygudurum dengeleyiciler, özellikle lityum, bu etkiye karşı koruma sağlayabilir ancak bazı araştırmalar bununla çelişmektedir.
Bu kişilerde sık görülen bir sorun, farmakolojik tedaviye uyumsuzluktur; uzun etkili enjekte edilebilir antipsikotikler, bazı hastalarda bu sorunun çözülmesine katkıda bulunabilir.
Uluslararası kuruluşlar tarafından bipolar bozukluk için onaylanmış tedavi kılavuzlarına ait bir inceleme 2020'de yayınlandı.
Eğitim
Psikososyal müdahaleler, akut depresif dönemleri yönetmek ve nüksetmeyi önlemeye yardımcı olmak için idame tedavisi için kullanılabilir. Buna psiko eğitim, bilişsel davranışçı terapi (BDT), aile odaklı terapi, kişilerarası ve sosyal ritim terapisi (KİPT-SRT) ve akran desteği dahildir.
Danışmanlık yoluyla davranış değişikliği, manik dönem sırasında riskli davranışların etkilerini azaltmaya yardımcı olmak için olumlu bir etkiye sahip olabilir. Ek olarak, bipolar I bozukluğun yaşam boyu yaygınlığının %1 olduğu tahmin edilmektedir.