Tıpta tarama, henüz tanınmayan durumları veya risk belirteçlerini aramak için kullanılan bir stratejidir. Bireylere veya tüm popülasyona uygulanabilir. Test edilen kişilerde herhangi bir hastalık bulgusu veya semptomu görülmeyebilir veya tek başına kesin bir tanıya işaret etmeyen yalnızca bir veya iki semptom görülebilir.
Tarama müdahaleleri, gelecekte bir noktada hastalığa dönüşebilecek durumları belirlemek için tasarlanır. Böylece ölüm oranını ve hastalıktan muzdaripliği azaltma umuduyla daha erken müdahale ve yönetime olanak tanmış olur. Tarama erken bir teşhise yol açabilse de tüm tarama testlerinin taranan kişiye fayda sağladığı gösterilmemiştir. Aşırı teşhis, yanlış teşhis ve yanlış bir güvenlik duygusu yaratmak, taramanın bazı potansiyel olumsuz etkileridir. Ek olarak, bazı tarama testleri uygunsuz bir şekilde aşırı kullanılabilir. Bu nedenlerden dolayı, özellikle düşük insidanslı bir hastalık için tarama programında kullanılan bir testin, kabul edilebilir özgüllüğe ek olarak iyi bir duyarlılığa sahip olması gereklidir.
Çeşitli tarama türleri mevcuttur: evrensel tarama, belirli bir kategorideki tüm bireylerin (örneğin, belirli bir yaştaki tüm çocukların) taranmasıdır. Vaka bulma, risk faktörlerinin varlığına dayalı olarak daha küçük bir grup insanın taranmasını içerir (örneğin, bir aile üyesine kalıtsal bir hastalık teşhisi konduğu zaman). Tarama müdahaleleri teşhis amaçlı tasarlanmamıştır ve sıklıkla hem yanlış pozitif hem de yanlış negatif sonuçlar görülebilmektedir.
Tarama için sık sık güncellenen öneriler, bağımsız uzmanlar paneli olan Amerika Birleşik Devletleri Önleyici Hizmetler Görev Gücü tarafından yapılmaktadır.
Prensipler
1968'de Dünya Sağlık Örgütü, genellikle Wilson ve Jungner kriterleri olarak adlandırılan, hastalık taraması Prensipleri ve uygulamaları hakkında kılavuzlar yayınladı. İlkeler bugün hala geniş ölçüde geçerlidir:
- Durum önemli bir sağlık sorunu olmalıdır.
- Durum için bir tedavi olmalıdır.
- Teşhis ve tedavi için olanaklar mevcut olmalıdır.
- Hastalığın gizli bir aşaması olmalıdır.
- Durum için bir test veya inceleme yapılmalıdır.
- Test popülasyon için kabul edilebilir olmalıdır.
- Hastalığın doğal seyri yeterince anlaşılmalıdır.
- Kimin tedavi edileceğine dair üzerinde anlaşmaya varılmış bir politika olmalıdır.
- Bir vaka bulmanın toplam maliyeti, bir bütün olarak tıbbi harcamalarla ilişkili olarak ekonomik olarak dengelenmelidir.
- Vaka bulma sadece "bir kez ve herkes için" bir proje değil, sürekli bir süreç olmalıdır.
2008 yılında yeni genomik teknolojilerin ortaya çıkmasıyla birlikte DSÖ bunları aşağıdaki şekilde ve yeni anlayışla değiştirmiştir:
Son 40 yılda ortaya çıkan tarama kriterlerinin sentezi:
- Tarama programı bilinen bir ihtiyaca cevap vermelidir.
- Taramanın hedefleri başlangıçta tanımlanmalıdır.
- Tanımlanmış bir hedef popülasyon olmalıdır.
- Tarama programının etkinliğine dair bilimsel kanıtlar bulunmalıdır.
- Program eğitim, test, klinik hizmetler ve program yönetimini entegre etmelidir.
- Potansiyel tarama risklerini en aza indirecek mekanizmalarla kalite güvencesi olmalıdır.
- Program bilinçli seçim, gizlilik ve özerkliğe saygıyı sağlamalıdır.
- Program, tüm hedef kitle için eşitliği ve taramaya erişimi teşvik etmelidir.
- Program değerlendirmesi baştan planlanmalıdır.
- Taramanın genel yararları, zararlarından ağır basmalıdır.
Türler
- Toplu tarama: Tüm popülasyonun veya alt grubun taranması. Bireyin risk durumuna bakılmaksızın herkese yapılır.
- Yüksek riskli veya seçici tarama: Yüksek riskli tarama, yalnızca yüksek riskli kişiler arasında yapılır.
- Çok fazlı tarama: Tek bir hastalık için ayrı tarama testleri yerine, iki veya daha fazla tarama testinin büyük bir popülasyona aynı anda uygulanmasıdır. Dikkatli bir şekilde ve araştırmaya dayalı olarak yapıldığında, risk faktörlerinin belirlenmesi tıbbi tarama için bir strateji olabilir.
Örnekler
Genel programlar
Birçok ülkede nüfusa dayalı tarama programları vardır. Birleşik Krallık gibi bazı ülkelerde politika ulusal olarak belirlenir ve programlar ülke çapında tek tip kalite standartlarına göre yapılır. Yaygın tarama programları şunları içerir:
- Kanser taraması
- Prekanseröz lezyonları saptamak ve rahim ağzı kanserini önlemek için pap smear veya sıvı bazlı sitoloji
- Meme kanserini tespit etmek için mamografi
- Kolorektal kanseri saptamak için kolonoskopi ve dışkıda gizli kan testi
- Melanom tespiti için dermatolojik kontrol
- Prostat kanserini tespit etmek için PSA
- Tüberküloz maruziyetini taramak için PPD testi
- Depresyon taraması için Beck Depresyon Envanteri
- Sosyal kaygı bozukluğunu taramak için SPAI-B, Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği ve Sosyal Fobi Envanteri
- Alfa-fetoprotein, kan testleri ve hamile kadınlar için fetal anormallikleri tespit etmek için ultrason taramaları
- Interproksimal diş çürüklerini taramak için ısırma radyografileri
- Diyabetik retinopati için oftalmoskopi veya dijital fotoğrafçılık ve görüntü derecelendirme
- Abdominal aort anevrizması için ultrason taraması
- COVID-19 ve MERS için SARI Tarama Aracı
- Potansiyel sperm bankası donörlerinin taranması
- Metabolik sendrom taraması
- Yenidoğanlarda işitme kaybı taraması
Ek okuma
- Birleşik Krallık Ulusal Tarama Komitesi Bir tarama programının [Ekim 2019'da erişildi] ve Oxford Medicine Online'ın 26 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. uygulanabilirliğini, uygunluğunu ve etkililiğini değerlendirme kriterleri 6 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Raffle, Mackie, Gray Tarama: kanıt ve uygulama . 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford Üniversitesi Yayınları 2019 8 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9780198805984
- Angela Raffle tarafından Gösterimde Sağlık Bilgisi Etkileşimli Öğrenme Modülü.En son Ekim 2019'da erişildi.
