| Sarin | |
|---|---|
 
| |
| Tanıtım ve özellikler | |
| Bilimsel ismi | 2-(fluoro-methyl-phosphoryl)oxypropane |
| Alternatif isimler | Izopropilmetil Fosdonofloridat,Sarin,GB |
| Moleküler formülü | C4H10FO2P |
| Mol kütlesi | 140 g/mol |
| Yoğunluk (Hallere göre) | 0.0001 mg/m³ |
| Kaynama noktası | 158 °C |
| Erime noktası | -56 °C |
Sarin (NATO'nun adlandırmasına göre rumuzu: GB) bir sinir gazıdır. 1938'de Alman Kimyageri Gerhad Schrader tarafından bulunmuştur. Sarin gazı aşırı zehirli bir sinir ajanıdır, vücuttaki sinir sistemlerinin dengesini bozarak felç meydana getirir. Çok küçük bir damlası bile insanı öldürebilir. 1991'de Birleşmiş Milletler tarafından kitle imha silahları kategorisine alınmıştır. Sarin gazının üretimi ve depolanarak saklanması 1993'te CWC (Kimyasal Silahlar Konvensiyonu) tarafından yasaklanmıştır. Spesifik antidotu pralidoksim'dir. Atropin pulmoner ve kardiyak etkileri düzeltmek amacıyla kullanılsa da mortalite üzerinde anlamlı bir etki oluşturmamaktadır.
Özellikler
Sarin gazı asetilkolin esteraz enziminin geri dönüşsüz bir inhibitörüdür. Canlı vücudunda sinaptik aralıkta asetilkolin yıkımını engelleyerek spastik paraliziye yol açar. Solunum kaslarının felci sonucu öldürücü olabilir. Sarin renksiz bir sıvı olup buharı da sıvısı gibi renksizdir. Son derece etkili ve öldürücü bir gazdır. Renksiz ve kokusuz olduğu için sezilmesi ve teşhisi zordur.
Fizyolojik etkileri
Burun akması, göğsün sıkışması, görüşün zayıflaması, nefes almada güçlük, aşırı terleme, adalelerin kasılması, kusma, gözbebeklerin küçülmesi ve görüşte bulanıklık, sendeleme, şaşkınlık, uyuşukluk, hafıza kaybı, çırpınma, koma, nefesin kesilmesi ve ölümün meydana gelmesidir. 1995'teki Tokyo metrosuna düzenlenen sarin gazlı terör saldırısında gazın etkisinde kalan bazı kişilerde burun ve ağız kanaması semptomları da görülmüştür. Öldürücü dozda alındığında genellikle ölüm 1-10 dakika içinde gerçekleşir.
Sarin gazının kullanımı
- 1939 : Keşfinden sonra Nazi Almanyası tarafından savaşta kullanmak üzere üretilmeye başlanmıştır.
- 1950'lerin başları : NATO sarini standart kimyasal silah olarak kabul edince Sovyetler Birliği ve ABD tarafından askeri amaçlar için üretilmeye başlanmıştır.
- 1980-1988 : İran-Irak Savaşı sırasında Irak ordusu tarafından İran'a karşı kullanılmıştır.
- 1988 : Saddam Hüseyin yönetimindeki iktidar tarafından Halepçe'deki Kürt sivil halka karşı da kullanmıştır, kentte 5000'e yakın insan hayatını yitirmiştir.
- 1994 : Japon dini mezhebi Aum Şinrikyo tarafından Japonya'nın Matsumoto şehrindeki terör saldırısında kullanılmıştır. 8 kişi ölmüş, 200'den fazla kişi de gazdan etkilenmiştir.
- 1995: Yine Aum Şinrikyo tarafından bu sefer Tokyo metrosuna düzenlenen terör saldırısında kullanılmıştır, 20 kişi ölmüştür.
- 2013: Mayıs ayında Adana ve Mersin'de El-Kaide'ye bağlı El-Nusra Cephesi militanlarının yaşadıkları evlere yapılan baskınlarda 2 kg sarin gazı ele geçirilmiştir.
- 2013: Şam'ın Guta banliyösüne düzenlenen saldırıda çok sayıda kişi ölmüştür. Saldırıyı Suriyeli muhaliflerin ve Esad rejiminin yaptığına dair çelişkili haberler bulunmaktadır.
- 2017: Suriye'nin İdlib şehrinde sarin gazıyla yapılan saldırı sonucu 50'den fazla kişi hayatını kaybetmiş, yüzlerce kişi gazdan etkilenmiştir.
Kültürel etkileri
"Perception" dizisinin 1. sezonunun 4. bölümünde sarin gazı ele alınmıştır.
"Numb3rs" dizisinin "Under Pressure" adlı bölümünde teröristler tarafından kullanılmıştır.
"Testere II" filminde Jigsaw tarafından kullanılmıştır.
Sarin ve soman gazları Greg Iles'in Black Cross adlı düşsel 2. Dünya Savaşı romanının ana konusunu oluşturur.
Lost dizisinin 2. sezon 14. bölümünde ([[One of them]/(Onlardan Biri)]) amirine ihanet etmek istemeyen Sayid Jarrah karakteri, kendisine amirinin sarin gazını kullananlar arasında olduğu hatırlatıldığında Amerikalılarla işbirliği yapmaya karar verir.
Fringe dizisinin 1. sezon 3. bölümü sarin gazini konu edinmiştir.
The Newsroom dizisinin 2. sezon bölümlerinde de sarin gazı konu edilmiştir.
Tyrant dizisinin 2. sezon 2. bölümünde de sarin gazı gösterilmiştir.
24 dizisinin 5.sezon bölümlerinde de sarin gazı konu edilmiştir.
Homeland dizisinin 5.sezon bölümlerinde de sarin gazı konu edilmiştir.
Blindspot dizisinin 1.sezon 16.bölümünde sarin gazı konu edilmiştir.
The Night Manager dizisinin 1. sezon 5. bölümünde sarin gazı konu edilmiştir.
Fauda dizisinin 1.sezon 12.bölümünde,intihar saldırısı düzenlemek amacıyla konu edilmiştir.
Ayrıca bakınız
- Savunma ve Havacılık 2001/88
- Federation of American Scientists
- Military Technology - 8/2001 sayısı