Ruh ve sinir hastalıkları hastanesi ya da akıl hastanesi, ruhsal veya akıl rahatsızlıkları olan insanların tedavisi için açılan hastanelerdir. Kimi hastaneler kısa süreli tedavi hizmeti sunarken kimileri psikiyatrik rahatsızlıkların sürekli izlenmesine olanak sağlayan araçlarla donatılmıştır. Hastaların kabulü gerekli onay alındıktan sonra gerçekleştirilmekte, kendilerine ya da çevreye zarar verme potansiyeli taşıyan vakalarda ise bu koşul aranmamaktadır.
Akli bozuklukların bir hastalık olarak algılanıp tedavi amacıyla ilk hastanelerin kurulması 9. yüzyılda gerçekleşmiştir. Abbasi halifesi Harun Reşid döneminde Bağdat'ta kurulan ilk modern hastane olan 'bimaristan' akıl hastalarının tedavi edildiği koğuşları da içeriyordu. Bu koğuşlar ailelerin bakmayı reddettiği hastaları genellikle demir parmaklıklı odalarda tecrit etme esaslı yerlerdi.
