Oksidatif fosforilasyon

Oksidatif fosforilasyon, canlılarda enerji kaynağı olarak kullanılan ATP sentezinde kullanılan yollardan biridir. Fosforilasyon olarak da adlandırılan ATP sentezi başlıca dört yoldan gerçekleştirilir.

• Oksidatif fosforilasyon (oksijenli ve oksijensiz solunumda)
• Substrat düzeyinde fosforilasyon (oksijensiz, oksijenli solunumda ve fermantasyonda)
• Fotofosforilasyon (fotosentezde)
• Kemofosforilasyon (kemosentezde)

Oksidatif fosforilasyon, oksijenli solunumun son evresini teşkil eder. Glikoliz ve Krebs döngüsü sırasında oluşan bileşiklerdeki hidrojen atomlarının, ökaryot hücrelerde mitokondrinin, prokaryot hücrelerde hücre zarının üzerinde bulunan elektron taşıma sisteminden (ETS) geçirilmesi sırasında oksijenle birleşerek su oluşturması ve kalan bileşiklerin ATP yapımında kullanılması olayıdır. Bilindiği gibi hidrojen atomu elektron ve protondan oluşur. Elektron ETS sürecinde protondan ayrılır, aktarmalarla oksijen molekülüne taşınır. Fazladan bir elektron almış olan oksijenin, elektronsuz kalmış hidrojen protonuyla kenetlenmesiyle de su oluşur.

Mitokondrinin krista denen kıvrımlarında gerçekleşen ETS'de şunlar görülür:

1. Glikolizden gelen 2NADH+H⁺’dan 6ATP,
2. Pirüvatın Asetil CoA'ya dönüşümü sırasında oluşan 2NADH+H⁺’dan 6ATP
3. Krebsten gelen 6NADH+H⁺’dan 18ATP, 2FADH₂’den de 4 ATP üretilir.

Toplamda Glikolizden 2 ATP (net), Krebs'ten 2 ATP, ETS'den 34 ATP üretilir.

1 NADH+H⁺’dan 3 ATP

1 FADH₂’den 2 ATP oluşur.

Oksijenli ortamda, ökaryot hücrelerin mitokondrilerinde prokaryot hücrelerin sitoplazmasında gerçekleşir. Oksijenli solunumda enerjinin en fazla üretildiği evredir.

Ayrıca bakınız

• Protein fosforilasyonu
• Fotofosforilasyon
• Substrat düzeyinde fosforilasyon
• Fotosentez
• Kemosentetik sentez