| Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu | |
|---|---|
| Diğer adlar | Anankastik kişilik bozukluğu |
| Uzmanlık | Psikiyatri |
| Ayırıcı tanı | Obsesif kompulsif bozukluk, istifçilik sendromu, narsistik kişilik bozukluğu |
| Tedavi | Psikoterapi, SSRI ilaçlar |
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB); kişinin düzen ve temizliğe aşırı derecede ihtiyaç duyduğu, şiddetli mükemmeliyetçilikle tanımlanan bir kişilik bozukluğudur. OKKB'nin genellikle hem genetik hem de çevresel faktörlerle oluştuğu düşünülmektedir. Semptomlar genellikle erişkinliğe varıldığında hayatın birçok alanında gözlemlenebilir haldedir.
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu çoğunlukla obsesif kompulsif bozuklukla karıştırılmaktadır. Obsesif kompulsif bozukluk istenmeyen, kişinin kontrolünde olmayan irrasyonel düşünceler ve bunlarla bağlantılı ritüellerle tanımlanırken OKKB'li kişide sergilenen davranışlar kişi tarafından rasyonel ve arzu edilen olarak görülür. Bu kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler sürekli olarak aşırı miktarda planlama, düzen ve üretkenlik üzerine uğraşırlar.
Klinik Özellikler
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB), sık sık obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ile karıştırılabilir, ancak obsesif ve kompulsif davranışlar kişinin yaklaşımına ve hissine göre değişmekte ve buna göre ayrıştırılmaktadır.
OKKB'de kişi egosyntonic, yani düşünce ve davranışları kendisi için değerli hisler ile harmanlayarak kabul edilebilir bir gereklilik veya davranış tarzı olduğunu kabul eder.
OKB'de kişi egodystonic yani düşünce ve davranışları "kendini gördüğü ideal durumu" (self-image) ile çakışmaktadır veya uyumsuzluk göstermektedir.
Bu iki grubun, klinik ve sosyodemografik özellikler açısından karşılaştırılması hakkındaki çalışmayı, Uzm. Dr. Nuray Türksoy, Prof. Dr. Raşit Tükel ve Uzm. Dr. Özay Özdemir'in Klinik Psikiyatri 2000 3:92-98 6 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yayınından ulaşabilirsiniz.
Tanı
DSM IV Tanı Kriterlerine göre aşağıdaki 8 belirtiden en az 4'üne sahip kişiler obsesif kompulsif kişilik bozukluğuna sahiptir.
- Yapılan etkinliğin asıl amacını unutturacak derecede ayrıntılar, kurallar, listeler, sıralama, organize etme ya da program yapma ile uğraşır durur.
- İşin bitirilmesini zorlaştıran bir mükemmeliyetçilik gösterir (örneğin kendisine özgü aşırı katı ölçütler karşılanamadığı için bir tasarıyı tamamlayamaz).
- Boş zamanlarını değerlendirme etkinliklerinden ve arkadaşlıklarından yoksun kalacak derecede kendisini iş ya da üretkenliğe adar (ekonomik gereksinmeleri ile açıklanamaz).
- Ahlak, doğruluk ya da değerler gibi konularda vicdanının sesini aşırı dinler ve esneklik göstermez (kültürel ya da dinsel özdeşimi ile açıklanamaz).
- Özel bir değeri olmasa bile eskimiş ya da değersiz şeyleri elden çıkartamaz.
- Başkaları, tam olarak kendisinin yaptığı gibi yapmayı kabul etmedikçe görev dağılımı yapmak ya da başkalarıyla birlikte çalışmak istemez.
- Para harcama konusunda hem kendisine, hem de başkalarına karşı cimri davranır; para, gelecekte ortaya çıkabilecek felaketler için biriktirilmesi gereken bir şey olarak görülür.
- Katı ve inatçıdır.
