Melanotik nevus (Nevus pigmentosus; Pigmentli nevus; Ben), insanların büyük bölümünde bir ya da birkaç tane olabilen, melanin üreten hücrelerin (melanosit) iyi huylu tümörüdür. Çoğunlukla saplı ya da kalın bir tabanı olan, bazıları yüzeyden dışa bir tümsek (papül) oluşturan, kahverenginin değişik tonlarında renkleri olan oluşumlardır. Klinik ve patolojik olarak çeşitli türleri vardır:
Nevosellüler nevus
Kahverengi benlerin klasik tipidir. Tümör oluşturan melanositlerin içerdiği melanin pigmenti nedeniyle kahverenginin değişik tonlarındadır. Derinin dış katmanı olan epidermisle ilişkilerine göre tipleri vardır. Örneğin; “juctional nevus” olarak tanımlana tipi derinin epidermis tabakası ile dermis arasındaki sınırda (dermoepidermal sınır) gelişen, yüzeyi ve sınırları düzenli hafifçe kabarıklık bir oluşumdur; simetrik tümörlere rastlanabilir. Bu tür benlerin olgunlaşmasıyla yüzeyden dışa çıkıntısı belirginleşen, saplı ya da sapsız, klasik melanotik nevuslar oluşur; bunlar “intradermal nevus” olarak nitelenir. Bu iki oluşum arasındaki geçiş döneminde yer alan tipine "bileşik (compound) nevus" adı verilir.
Melanotik nevuslardaki homojen kahverengin değişmesi, yer yer daha soluk ve daha koyu (alacalı) alanların belirmesi tümör hücrelerindeki olgunlaşmada aksaklıklar olduğunun -başka bir deyişle kanserleşmenin- bulgularından biri olduğu kabul edilir. Lezyonun genişlemesi, sınırlarının düzensizleşmesi, çevresinde yeni (satellit) oluşumların belirmesi kansere dönüşen bir melanotik lezyondaki öteki bulgulardır.
Mavi nevus
Derinin dermis katmanında, fibrozis ile birlikre ortaya çıkan, yoğun pigment içeren koyu mavi renkli nevuslardır. Klinik incelemelerde malign melanom izlenimi verebilir.
Konjenital nevus
Derinin derin katmanlarında; sinirler, damarlar ve deri adneksleri çevresindeki melanosit kümelerinden oluşan doğumsal benlerdir. Büyük olanlarında malign melanom riski olabilir.
Spitz nevus
Çocuklarda görülen, pembe-kırmızı renkli benlerdir. Renkleri nedeniyle damar tümörü (hemangioma) izlenimi verirler. Pembemsi-mavi sitoplazmalı iri hücrelerin yaptığı demetlerden oluşan bir ben türüdür.
Halo nevus
Sıradan nevus görünümündedir; ancak, mikroskobik incelemede melanosit kümeleri çevresinde lenfosit toplulukları vardır.
Displastik nevus
Hücrelerinde kanserleşme (malign melanoma) eğilimi olan büyükçe benlerdir.