| Mekonyum | |
|---|---|
| |
|
12 saatlik bir yenidoğana ait mekonyum - bebeğin üçüncü dışkılaması.
Ölçek: Soldan sağa 5 cm. | |
| Uzmanlık | Pediatri |
Memeli bir bebeğin ilk dışkılarına mekonyum denir. Daha sonraki dışkılardan farklı olarak mekonyum, bebeğin rahimde geçirdiği süre boyunca yuttuğu malzemelerden oluşur: bağırsak epitel hücreleri, lanugo, mukus, amniyotik sıvı, safra ve su. Mekonyum, daha sonraki dışkıların aksine, viskoz ve katran gibi yapışkandır - rengi genellikle çok koyu zeytin yeşilidir ve neredeyse kokusuzdur. Amniyotik sıvıda seyreltildiğinde yeşil, kahverengi veya sarının çeşitli tonlarında görünebilir. Doğumu takip eden birkaç gün içinde dışkının rengi kademeli olarak sarıya (sindirilmiş süt) dönmeli ve mekonyum tamamen atılmış olmalıdır.
Klinik önemi
Amniyon sıvısında mekonyum
Normalde mekonyum bebeğin bağırsaklarında doğum sonrasına kadar tutulur, ancak bazen doğumdan önce veya doğum sırasında amniyotik sıvıya çıkarılabilir. Lekeli amniyotik sıvı, sağlık çalışanları tarafından bebekte sıkıntı haline işaret edebilen bir bulgu olarak bilinir. Bazı uzamış gebeliklerde (40 haftadan uzun süren) fetal distres olmaksızın mekonyum lekeli amniyotik sıvı da olabilir. Sağlık çalışanları, mekonyum aspirasyon sendromu riskini azaltmak için, mekonyum lekeli amniyotik sıvı gözlemledikleri durumlarda bebek solunum sıkıntısı belirtileri gösterirse, doğumdan hemen sonra yenidoğanın burnundan ve ağzından mekonyum aspire edebilir.
Amniyotik sıvı, mekonyum ile lekendiğinde, genelde sıvı boyunca homojen bir şekilde dağılarak sıvının rengini kahverengiye çevirir. Bu renk fetüsün mekonyum çıkarmasının ardından biraz zaman geçtiğini ve homojen karışım oluşturacak kadar yeterli karışmanın gerçekleştiğini gösterir. Terminal mekonyum, amniyotik sıvının renginin bozulmadığı ancak içinde mekonyum parçaları görülen duruma denir ve fetüsün doğuma yakın bir zamanda mekonyum çıkardığını gösterir.
Mekonyum çıkaramama
Mekonyumun çıkaramama, Hirschsprung hastalığı ve kistik fibroz dahil olmak üzere birçok hastalığın belirtisidir.
Mekonyum bazen bağırsaklarda kıvamlanarak tıkanıklık yapabilir, bu durum mekonyum ileusu olarak bilinir. Mekonyum ileusu genelde kistik fibrozun ilk belirtisidir. Kistik fibrozda mekonyum, ileumun bir kısmında zift gibi bir siyah-yeşil mekanik tıkaç oluşturabilir. Bunun ötesinde, birkaç tane gri-beyaz küresel topaklar olabilir. Bu tıkanıklığın altında, bağırsak dar ve boş minik bir kanal gibidir. Tıkanıklık seviyesinin üzerinde, sıvıyla şişmiş birkaç adet hipertrofik bağırsak halkası vardır. Doğumu takiben mekonyum çıkaramama, karında şişme ve kusma görülür. Kistik fibroz olgularının yaklaşık %20'si mekonyum ileusu ile kendini gösterirken, mekonyum ileusu olgularının yaklaşık %20'sinde kistik fibroz görülmediğini raporlayan bir olgu serisi bildirilmiştir. Mekonyum ileusu varlığı kistik fibrozisin ciddiyeti ile ilişkili değildir. Tıkanıklık birkaç farklı yolla giderilebilir.
Mekonyum ileusu, inatçı bir mukus kitlesinin mekonyum geçişini engellediği ve bağırsak perforasyonu riski olmayan mekonyum tıkacı sendromundan ayırt edilmelidir. Mekonyum ileusunda bağırsak perforasyonu riski dikkate değer düzeydedir. Baryum lavmanı ile çekilen röntgende mekonyum ileusunda minik bir kolon görülürken, mekonyum tıkacı sendromunda normal veya genişlemiş bir kolon gözlenir.
İlaç tespiti için mekonyum testi
Mekonyum, rahim içi maruziyeti araştırmak için çeşitli ilaçlar açısından test edilebilir. Bir grup Kanadalı araştırmacı, mekonyumda alkolün bir yan ürünü olan yağ asidi etil esterleri düzeyini ölçerek, annenin hamilelik sırasında aşırı alkol tüketimini objektif olarak saptayabileceğini gösterdi.
ABD'de, mekonyum testinin sonuçları, çocuk koruma hizmetleri ve diğer kolluk kuvvetleri tarafından ebeveynlerin yeni doğan bebeğe bakmaya uygunluğunu belirlemek için kullanılabilir. Mekonyum, annelerin gebelik sırasında tütün kullanımını saptamak için de analiz edilebilir.
Sterillik
Mekonyumun steril olup olmadığı tartışılmaya ve araştırılmaya devam edilen bir konudur. Bazı araştırmacılar mekonyumda bakteri varlığına dair kanıt bildirmiş olsalar da, bu konuda tutarlı sonuçlar sunulamamıştır. Diğer araştırmacılar, bu bulguların numune alımından sonraki kontaminasyondan kaynaklanabileceğini ve mekonyumun doğuma kadar steril kalabileceğini ileri sürdüler. Başka araştırmacılar da, rahimde bakteri olmasının hamileliğin normal bir parçası olduğunu ve gelişmekte olan bağışıklık sisteminin şekillenmesinde önemli bir rolü olabileceğini ve bebeğe zarar vermediğini öne sürdüler.
Etimoloji
Latince mekonyum terimi Grekçe: μηκώνιον, mēkōnion, yani haşhaş sözcüğünden türemiştir. Bu sözcük bazı ham afyon preparatlarına benzeyen katranımsı görünümüne ya da Aristoteles'in mekonyumun fetüste uykuya neden olduğu inancına atıfta bulunur.
Diğer kullanım alanları
- Biyolojide, mekonyum, bir böceğin pupadan ayrılması üzerine yetişkinin anal açıklığından dışarı atılan metabolik atık ürününü tanımlar. Kın kanatlılar ve bazı zar kanatlılar, pupa olmadan önce; larva aşamasının sonunda mekonyum çıkarır.
Galeri
13 saatlik bir yenidoğana ait mekonyum.
Bu fotoğraf vaktinde doğan bir bebeğin doğum sonrası 48. saatteki dışkısı(solda) ile 1 hafta emzirmeden sonraki dışkısını(sağda) gösteriyor.
