Maymun çiçeği virüsü
Maymun Çiçeği virüsü (MPV veya MPXV), çift sarmallı bir DNA, zoonotik virüs ve Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsinin bir türüdür. Variola (VARV), sığır çiçeği (CPX) ve vaksinya (VACV) virüslerini içeren insan ortopoks virüslerinden biridir. Çiçek hastalığına neden olan variola virüsünün doğrudan atası veya doğrudan soyundan değildir. Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığına benzer ancak daha hafif bir döküntü ve daha düşük ölüm oranı olan bir hastalık olan maymun çiçeğine neden olur. Virüs ilk defa 1958 yılında bir maymun üzerinde görülmüştür. 1970 yılında ilk kez insan üzerinde Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde görülmüştür. Afrika dışında ilk kez ise 2003 yılında görülmüştür. Ölümcüllük oranı %1'dir ve bulaşıcılık oranı düşüktür.
Belirtiler ve Bulgular
Maymun çiçeği hastalığı, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına (döküntülere) neden olur. Yakınmalar, virüs ile temas ettikten sonra ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkar.
Hastalığı ilk 5 gününde ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik görülür. Bu belirti ve bulguların çoğu birçok hastalıkta görülebilir ancak lenf bezi şişliğinin olması özellikle çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayırmada önemlidir.
Ciltteki döküntüler, ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde ortaya çıkar; gövdeden çok yüzde, kollarda ve bacaklarda görülür. Avuç içi ve ayak tabaklarında, ağız içinde, genital bölgede ve gözlerde lezyon saptanabilir. Lezyon sayısı değişkendir; az sayıda veya çok fazla sayıda olabilir. Lezyonlar, düz bir kızarıklık şeklinde başlayıp, deriden kabarık hale gelir; ardından içleri berrak sıvı ile dolarak “vezikül” görünümü alırlar. Veziküllerin içindeki berrak sıvı sarımsı renkte bir sıvıya döner ve “püstüller” oluşur. Püstüller, kabuk bağlar ve kabukların düşmesiyle lezyonlar ortadan kalkar. Bu süreç, genellikle 2-4 hafta sürer ve kendiliğinden iyileşir. Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde hastalık ağır seyredebilir. Hastalığa bakteriyel enfeksiyonlar eklenebilir, zatürre, sepsis, ensefalit ve görme kaybı gelişebilir.
Bulaşma
Virüs insana, infekte hayvan, infekte insan veya virüsle kirlenmiş cansız maddeler (giysiler, havlu, çarşaf vb.) ile yakın temas sonucunda bulaşmaktadır. Virüs sağlıklı kişilere, ciltteki gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) veya solunum sistemi aracılığıyla girer.
İnfekte hayvandan insanlara (zoonotik) bulaşma ısırık, tırmalama, hayvanın kan ve vücut sıvıları ile veya etiyle temas, lezyonlara direkt temas veya tüm bunlarla kirlenmiş cansız materyalden direkt yolla gerçekleşebilmektedir. İnsandan insana bulaşmanın esas olarak büyük solunum salgısı damlacıkları ile olduğu düşünülmektedir. Büyük damlacıklar uzak mesafelere gidemediğinden insandan insana bulaşma için; yüz yüze, uzun süreli ve yakın temas gereklidir. Bu da COVID-19’a (SARS-CoV-2) benzer büyük salgınlar yapmasını engelleyebilecek bir özelliktir. Virüs enfekte insanın vücut sıvılarına, cilt lezyonlarına doğrudan temas ile direkt olarak veya yine bunlarla kirlenmiş cansız maddelerle temas ile dolaylı olarak cilt ve mukozalar yoluyla bulaşabilir. Cinsel yolla bulaşması kesin olmakla birlikte yakın temas söz konusu olduğundan cinsel ilişki sırasında bulaşması mümkündür.
Dış bağlantılar
- "15 soruda 'maymun çiçeği' hastalığı: Nasıl bulaşır, ölümcül mü, belirtileri neler, pandemi yaratır mı?". birgun.net. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- CDC – CDC Maymun çiçeği sayfası 29 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Dünya Sağlık Örgütü Maymun çiçeği sayfası 21 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.