Kişisel gelişim, Kapitalist modern dünya ekonomilerinin geliştiği toplumlarda bireylerin ekonomik, sosyal veya psikolojik sorunlarına kendi başlarına çözüm üretmelerini sağlamaya dönük ortaya çıkan kültürel hareket ve onun uzantısı ürünlerin tümünü kapsayan bir ifadedir.
Tarihçe
Batı ya da Doğu dünyasının klasik dönem dini veya edebi literatürlerinde insanların daha mutlu yaşamalarına yönelik öğütlere rastlanmaktadır. Ancak klasik Türk edebiyatında "nasihatname" başlığı altında değerlendirilebilecek bu eserlerde daha fazla kazanç sağlamaktan çok Tanrısal düzene daha fazla uyum sağlamak ve toplumsal ahlak ve edebe yönelik öğütlerin daha fazla olduğu görülür. Bugünkü anlamda kişisel gelişim 1800'lerde Batı dünyasında "Self-help" başlığı altında bir yanlışı kanuni yollarla ve kişinin kendi inisiyatifini kullanarak çözebilmesi hakkı olarak tanımlanmıştır. İlk kişisel gelişim kitabı Samuel Smiles'in (1812-1904) "Self-Help" başlığı ile 1859'da basılmıştır. Kitabın açılış cümlesi : "Sema kendilerine yardım edenlere yardım eder." Benjamin Franklin'in Poor Richard's Almanac (1733-1758) adlı kitabındaki "Tanrı kendilerine yardım edenlere yardım eder" cümlesinin bir çeşitlemesidir. 20.yüzyılda Dale Carnegie'nin Türkçeye de "Dost Kazanma ve İnsanları Etkileme Sanatı" adıyla çevirilen How to Win Friends and Influence People (1936) adlı kişisel gelişim kitabının büyük başarısı benzer türde yeni kitapların yazılmasını teşvik etti. Daha önceleri Kişisel Gelişim altında olmasa da kişilerin düşünceleriyle yaşamlarına etkili olduğuna dair fikirler ortaya atılmıştı örneğin 1902'de James Allen tarafından yayınlanan As a Man Thinketh adlı kitapta "kişi tam olarak ne düşünüyorsa odur, karakteri tüm düşüncelerin toplamından ibarettir" denilmektedir. Napoleon Hill'in Think and Grow Rich (1937) adlı eserinde tekrarlanan olumlu düşüncelerin "sonsuz zeka"yı tahrik ederek mutluluk ve zenginliği çekeceği iddia edilmiştir. 20.yüzyılın son çeyreğinde kişisel gelişim kendi üzerine düşünmeyle inşa edilen postmodern öznellik ile ilişkilendirilmiş, öznelliğin krizi satışı gittikçe artan kişisel gelişim kitaplarıyla kendini ortaya koyduğu öne sürülmüştür. Bazı toplumbilim kuramcıları kişisel gelişimdeki kişilerin benlikleriyle böylesi bir uğraşın toplumsal kontrol araçlarından biri olarak ve politik huzursuzluğu önlemeye dönük kullanıldığını iddia etmektedirler.
Pazar
21.yüzyıl başlarında ABD'de kitaplar, seminerler, işitsel ve görsel ürünler, kişisel koçluk gibi unsurları içeren kişisel gelişim endüstrisinin yıllık 2.48 milyar dolarlık bir ciroya sahip olduğu söylenmiştir. Marketdata adlı bir araştırma şirketi ABD'de 2006 yılına kadar kişisel gelişim pazarının 9 milyar dolar daha fazla geliştiğini tahmin etmektedir. Şirket bu başlık altında holistik kurumlar, kitaplar, işitsel ürünler, motivasyona yönelik seminerler, kişisel koçluk hizmetleri, zayıflama ve stres yönetimi programlarını değerlendirmeye almıştır. Laura Vanderkam 2012'de pazarın 12 milyar dolar gibi bir rakama ulaştığından söz etmektedir.
Eleştiriler
Araştırmacılar kişisel gelişim ürünlerinin hatalar içerdiği ve insanları yanlış yönlendirdiklerini iddia etmektedirler. Steve Salerno, SHAM: the Self-Help and Actualization Movement adlı kitabında Amerika kişisel gelişim hareketini iddia ettikleri hedeflere insanları eriştirmekte etkisiz olmalarının yanı sıra toplumsal açıdan da zararlı olmakla itham etmiştir.
