Kadüse (☤; Latince: cādūceum veya cādūceus, Yunanca: κηρύκειον kērū́keion "habercinin asası veya asa"), Yunan mitolojisinde Hermes ve dolayısıyla Greko-Mısır Mitolojisinde'da Hermes Trismegistus tarafından taşınan asadır. Aynı asa genel olarak haberciler tarafından örneğin Hera'nın habercisi İris tarafından da taşınırdı. İki yılanın dolandığı, bazen kanatları bulunan kısa bir asadır. Roma ikonografisinde, genellikle tanrıların habercisi Merkür'ün sol elinde taşınırken tasvir edilmiştir.
Ateş çıkarabilme ve uzlaştırma gücüne sahiptir. Mitolojiye göre Hermes'e, ağabeyi Apollon zenginlik ve servetin sihirli asasını verir. Asa, uyuşmazlık içinde olan herhangi iki şeyi uzlaştırma gücüne de sahiptir. Hermes yeni asasını denemek için birbirlerine öfkeyle tıslayan iki yılanın arasına sokar. Yılanlar kavgalarını unutup, asanın etrafına sarılırlar ve o günden sonra hep asanın üzerinde kalırlar. Ayrıca çift yılanlı Hermes'in Kadüse'ninun üzerinde de bir çift kanat bulunmaktadır.
Bazı araştırmacılar, Kadüse'nin bilinen en eski imgesinin yani etrafında iç içe geçmiş iki yılan bulunan bir asa olan sembolün köklerinin Sümer tanrısı Ningishzida ile Mezopotamya'da bulunduğunu ve MÖ 4000 ila 3000 arasına uzandığını öne sürmektedirler.
Sembolik bir nesne olarak, Hermes'i (veya Roma mitolojisinde Merkür'ü) ve buna bağlı olarak tanrıyla ilişkili ticaretleri, meslekleri veya teşebbüsleri temsil eder. Daha sonraki Antik Çağ'da Merkür gezegenini temsil eden astrolojik sembolün temelini oluşturdu. Böylece, astroloji, simya ve astronomide kullanımı sayesinde gezegeni ve aynı adı taşıyan elemental metali ifade etmeye başlamıştır. Asanın uyuyanları uyandırıp, uyananları da uyutacağı söylenir. Ölmekte olanlara uygulandığında ölümlerinin acısız olduğuna; ölülere uygulanırsa hayata döneceklerine inanılmaktadır.
Merkür ve Hermes ile olan ilişkisinin uzantısı olarak aynı zamanda ticaret ve müzakerenin tanınan bir sembolüdür. Bu iki alanda dengeli takas ve karşılıklılık ideal olarak kabul edilir. Bu ilişkilendirme oldukça eskidir ve Klasik dönemden modern zamanlara kadar uzanmaktadır. Kadüse, Merkür'ün niteliklerinin genişletilmesiyle (yazı ve belagat ile ilişkilendirilir) matbaayı temsil eden bir sembol olarak da kullanılır.
Tek yılanı olan ve hiçbir zaman kanatlı olarak tasvir edilmeyen Asklepios'un Asası, tıbbın geleneksel ve daha yaygın kullanılan sembolü olmasına rağmen, Kadüse bazen sağlık kuruluşları tarafından da kullanılmaktadır. Kadüse'nin öncelikle bir ticaret sembolü ve diğer tıbbi olmayan sembolojiden olduğu göz önüne alındığında birçok sağlık uzmanı bu kullanımı onaylamamaktadır.
Tıbbi alanda kullanımı
Kadüse sembolü tıpta da kullanılmaktadır. Asklepios'un Asası'nın da tıbbi alanda kullanılmasından ve tek yılanlı sopa şeklinde olmasından dolayı iki sembol çok fazla karıştırılmaktadır. Amerikan Ordu Tıbbi Birliklerinin 1902 yılında Kadüse'yi kendilerine amblem olarak seçmelerinden sonra dünyada birçok farklı sağlık örgütü bu sembolü kendi amblemlerinde kullanmaya başlamış ve günümüzde bir ikiliğe neden olmuştur. Türkiye'de Sağlık Bakanlığı 2018 yılında yaptığı amblem değişikliği ile bu sembolü kullanmaya başlamıştır.
İleri okumalar
- Bunn, J. T. Origin of the caduceus motif, JAMA, 1967. United States National Institutes of Health: National Center for Biotechnology Information. PubMed
- Burkert, Walter, Structure and History in Greek Mythology and Ritual, Translation, University of California, 1979.
Dış bağlantılar
 |
Vikisözlük'te kadüse ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
 |
Wikimedia Commons'ta Kadüse ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
 |
Vikikaynak has the text of the 1911 Encyclopædia Britannica article Caduceus. |
- Caduceus ile İris ve Bebek Hermes 14 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Caduceus 18 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopædia Britannica
- Fenkl, Heinz Insu