Jumar, amacı iple tırmanmalarda ipi elin tutabildiğinden daha iyi tutup ip boyu yukarı veya aşağı hareketi kolaylaştıran mekanik alettir. İsmi, icatcıları Jurgen ve Walter Martin'in isimlerinden türetilmiştir.
Kullanımı
Dağcılık, mağarabilim, ağaç, orman ve bu tür ortamlardaki yaşam ve diğer olguları konu alan işlerde ve ekstrem spor dallarında sık sık yol ya da merdiven olmayan yerlere tırmanmak ve geri inmek, yük taşımak gerekir. Bir ya da iki halatı tırmanma güzergâhı ve yardımci ipleri bu güzergaha Sürtünme düğümleri ile tutturup merdiven basamağı gibi kullanarak bu yapılabilir. Jumar ve benzeri mekanik aletler hem kolaylık hem de hız avantajı sağlar. Ama fazla kuvvet yüzünden ipe de zarar verip koparabilecekleri için kullanımları biraz daha fazla güvenlik riski içerir.
Jumar Sürtünme düğümleri yerine hem Liderli tırmanmada, hem Tek ip tekniği ile tırmanmada, hem de Çift ip tekniği ile tırmanmada kullanılabilir ve aynı avantajları sağlar. Jumar yukarıya tırmanmada olduğu gibi kontrollü inişlerde de işe yarar, ayrıca rutubet ve buz gibi etkenler yüzünden Sürtünme düğümleri veya ip merdivenden bile daha çok tercih edilir.
Tarihi
İple tırmanmaya yardım eden mekanik aletler 1934 yılında Henri Brenot tarafından yapılıp, hem dağcılık hem de mağara keşfinde Fransa'da kullanılmıştır.
İsviçre devleti için kartal gözlemleme işi ile uğraşan Adolph Juesi'nin ihtiyaç duyması ve Walter Martin' in imal etmesi peşinden Reichenbach (İsviçre) de, bu ikili tarafından kurulan Jumar Pangit şirketi tarafından 1958 de pazarlanmaya başlamıştır. Bu web sayfası (arşiv) eski Jumar modellerini anlatır. Yeni modelleri hala pazarlanmaktadır.
1968 yılında fransız mağaracı Fernand Petzl aynı işe yarayan bir alet geliştirdi. Onun firması Petzl'in elle tutulan ya da tutulmayan modelleri hala pazarlanmaktadır.
Daha sonra başka ülkelerde de (örn. ABDde) benzer aletler geliştirilmiştir ve pazarlanmaktadır.
Ayrıca bakınız
- Prusik : aynı işe yarayan ve bir yardımcı halatı tırmanılan halata tutturan bir sürtünme düğümü.
- Speleoloji : Mağara bilimi ya da Mağarabilim
- Tırmanma