İnsanda saç biti istilasının tedavisi (İnsan baş bitinin tedavisi), saç biti parazitlerinin insan saçından uzaklaştırılması için bir süreçtir ve yüzyıllar boyunca tartışılarak incelenmiştir. Bununla birlikte, insan biti (veya pediküloz) enfestasyonları vakalarının sayısı 1960'lı yılların ortalarından beri dünya çapında artmış ve her yıl yüz milyonlarca kişiye ulaşmış durumdadır. Günümüzde hâlâ tek bir işlemin ardında bit yumurtalarının ve saç arasına saklanmış bitlerin %100 yok edilmesini sağlayan hiçbir ürün ya da yöntem bulunmamaktadır. Bununla birlikte, değişik başarı derecelerine sahip uygulanabilen çeşitli tedavi yöntemleri vardır. Bu yöntemler kimyasal işlemler, doğal ürünler, taraklar, tıraş, sıcak hava ve silikon bazlı losyonları içerir.
Genel tavsiyeler
Amerikan Pediatri Akademisi açıkça bir şekilde teşhis edilmediği müddetçe baş biti tedavisine başlanılmamasını, baş biti için yapılacak tüm tedavi yöntemlerinin potasiyel yan etkileri olduğunu belirtmektedir.
Yumurtlamadan 6-9 gün sonra bit yumurtaları açılır. Bu nedenle, ortak bir öneri pedikulusit tedavisinin bütün bitler yumurtadan çıktığında 10 gün sonra en az bir kez daha tekrarlamaktır. Yaşayan bir bit bulunmazsa, saç kılları üzerinde sirke/yumurta görünse bile, tedavi başarılı olmuştur. Yaşayan bitler hâlâ mevcutsa, tedaviyi farklı etkin madde olan anti-bit ürünü kullanarak tekrarlayın. Pedikulusit ile birlikte profilaktik bir tedavi önerilmez.
Isıtmalı hava
Deriyi ve saçı, sıcak hava kullanarak üfleyen aygıtlar yardımıyla bit ve sirkelerden (bit yumurtası) arındırmayı sağlayan cihazlar test edilmiş, yumurtaların %99'unun ölümüne, yumurtalardan çıkmışların ise %88'inin yok olmasına yaradığı belirlenmiştir. Sıcak hava ile ısıtılan vücut nemini kaybeder ve tedavi süresi içerisinde kurutulan bitler ölürler. Günümüzde bu teknolojiyi sunan FDA onaylı bir ürün bulunmaktadır.
Standart bir saç kurutma makinesi doğru bir teknikle kullanıldığı takdirde yumurtaların %96.7'sini öldürecektir.
Tarama
Bitlerin üzerinde seçilebileceği ince dişi bir tarak bir kırma ya da bit ayıklamak için kullanılabilir. Tek başına bit tarağı ile bir tedavi için Saçların günlük olarak veya her iki günde bir, bir saat ila bir buçuk saat arasında (Saçın uzunluğuna ve türüne bağlı olarak) taranması önerilir. Saçların özellikle su, şampuan veya saç kremi ile ıslatılarak taranması bit, yumurtaları ve sirkelerin alınmasını kolaylaştıracaktır.
Elektronik bit tarakları bitleri öldürmek için küçük bir elektrik yükü kullanır. Tarağın metal dişleri, pozitif ve negatif şarj zamanlamasına sahiptir ve bunlar küçük bir pille çalışır. Tarak kuru saçlarda kullanıldığında, bit ince dişli tarağın birden fazla dişi ile temas eder ve böylece devreyi kapatma ve bir elektrik yükü alır. Dermatoloji dergisinde, altı kullanımlık kişisel deneyime dayalı olduğu iddia edilen, hakem tarafından gözden geçirilmemiş bir yazı yayınlanmıştır.
İlaç tedavisi
Günümüzde baş biti tedavisinde kullanılan böcek öldürücülerde organoklorinler (lindan), organofosfatlar (malathion), karbamatlar (karbaril), pyrethrinler (pyrethrum), pyrethroids (permetrin, phenothrin, bioallethrin) ve spinosad (spinosin A ve spinosin D) bulunmaktadır.
Çay ağacı yağı bir tedavi türü olarak kullanılmış fakat etkinliğinin kanıtları zayıf kalmıştır. 2012 yılında baş biti tedavisi için çay ağacı yağı kullanılması önerildi ancak öneride çocuklarda cilt tahrişi veya diğer alerjik reaksiyonlara neden olabileceğinden kullanılmaması gerektiği belirtildi. Sirke, izopropil alkol, zeytinyağı, mayonez veya saça erimiş tereyağı gibi değişik maddeler koymak gibi diğer ev ilaçlarının etki sağladığı kısmen kanıtlanmış; ancak plastik poşetlerin kullanılmasının tehlikeli olabileceği uyarısı yapılmıştır. Benzer şekilde, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri yüzmenin biti tedavi etmede bir etkisinin olmadığını ve aslında ticari ürünlerin tedavisine zarar verebileceğini bildirmektedir.Etanolün (etil alkol ortak alkol) insanlarda kullanımı zararsızdır ve bitlerin yok edilmesi için bir harici uygulama olarak kullanılmasında eklembacaklılara karşı toksiktir.
Pediatri dergisi, bitlerin çok uzun süreler boyunca toksik olmayan bir yüz temizleyicisi kullanarak onları "sarıp küçültme" yapıldığında, boğarak öldürebileceğine dat bir çalışmayı yayınladı ve yaklaşık% 95 başarı oranı elde ettiği açıklandı. Çalışmadaki prosedürde, saçlar normal bir tarakla iyice taranmış ve üfleme ile kurutulduktan sonra Nuvo losyonu (Cetaphil) uygulanmış, sekiz saatin geçmesinden sonra ise saç şampuanlanmıştır. İki çalışma grubu ile yapılan bu uygulama haftada bir kez olmak üzere üç hafta boyunca tekrarlanmıştır. Gruplardaki başarı oranlarında belirgin bir farklılık olmamıştır. Sonuç olarak bit tedavisinde kapsamlı bir temizliğin yattığı belirlendi.
İşlemler
Bit istilası sonrasında saç dökülmesini kontrol etmek için başın tıraş edilmesi ya da saçın çok kısa kesilmesi işlemi kullanılabilir. Kısa saç, kellik, ya da tıraşlanmış bir kafa derisi, genellikle bit istilasına karşı önleyici bir tedbir olarak görülmektedir.
Bit istilası bir hastalık değildir ve tıbbî belirtiler genellikle en az düzeydedir. Her durumda sağlıkçılar ya da ebeveynler muayene ile tedavi esnasında çocuklarda duygusal sorunlar oluşturmamaya çalışmalıdır.
Okul tedavisi
Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Avustralya'daki okullar genellikle saçları bitlenmiş öğrencileri eğitim dışında tutarlar ve bitlerin istilası geçinceye kadar okula dönmelerine engel olurlar. Bu "sirkeye hayır politikası"bın temelini oluşturmaktadır. Bir Amerikan araştırmasının verilere göre 1998-1999 yılları arasındaki bit istilasından şüphelenilen çocukların okudukları okulların %82'sinde hiçbir bit önleme politikası bulunmamaktadır. Ayrı bir araştırmaya göre ise 1998 yılında Amerikalı öğretmenlerin %60'ı, saçlarında herhangi bir şekilde sirke ya da bit olan öğrencilerin okula devam etmesinin zorla önlenmesinin iyi bir fikir olduğuna inandığı sonucu çıkmıştır.
Bununla birlikte bazı sağlık araştırmacıları ile sağlık örgütleri öğrencilerin okuldan uzak tutulmasına karşı çıkmaktadırlar. Sirkeye hayır politikasına karşı çıkanlar, görünen sirkelerin sadece boş yumurtalar olabileceğini canlı bitler olmadığı sürece yumurtaların herhangi bir şekilde bulaşmasına imkân bulunmadığını belirtirler. Ayrıca bu politikanın uygulanmasının yalnızca okul öğretmenlerinin kendi iş yüklerini azaltmak ve bit bulaşmış çocukların ailelerini cezalandırmak amacını güttüğünü beyan etmektedirler.
Sirkeye hayır politikasının taraftarları ise yalnızca saçında yumurta olmayan bir çocuğun okul gibi toplu yerlerde güvenli olarak göztreilebileceğini ifade etmektedirler. Yani yumurta ve sirkelerin varlığının diğer çocuklara bulaşması ihtimalini artırdığını belirtirler. Destekçiler böyle bir engellemenin gerekli olduğunu çünkü bit taramasının da olumsuz olarak görülebilmekle birlikte yetersiz olacağını da belirtirler. Örneğin, 1998 yılında İsrail'de yapılan bir araştırmada, canlı bit bitümlerinin %76'sının görsel inceleme yoluyla kaçırıldığı tespit edilmiştir. Bitler her ne kadar uçup, atlamalar yapamasa bile kendi çevrelerinde oldukça hızlı hareket ederler ve muayene esnasında kullanılacak ışığın önüne geçmeye çalışacaklardır. Bit kolonileri genellikle seyrek olup (çoğunlukla 10 bitten daha az), canlılarının bulunmasında zorluklar oluşabilir. Ayrıca bit öyküsü çoğunlukla olgunlaşmış bitlerin tespit edilebilmesinden ibaret olup, diğerlerinin tespiti yetişkin bitlerden daha zor olmaktadır.
Dış bağlantılar
- Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri: Paraziter Hastalıklar Bölümü 9 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- James Cook Üniversitesi, Avustralya: Baş Biti Bilgi Sayfası (İngilizce)
- MedicineNet.com: Kafa Biti İstilası (Pediculosis) 3 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Phthiraptera Merkezi: Bit bibliyografyası 21 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Nebraska Üniversitesi: Güvenebileceğiniz Baş Bitleri Kaynakları 22 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Ulusal Pediculosis Derneği 16 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)