Fuhuş, belli bir ödeme karşılığında cinsel ilişkiye girilerek yapılan bir iş alanıdır. Bu işi yapan seks işçisine "fahişe" denir. Pornografik film oyuncuları para karşılığı seks yapmalarına rağmen seks hizmetini partnerlerine değil izleyicilere sattıkları için fahişe olarak tanımlanmazlar ancak, porno oyunculuğu da seks işçiliği kapsamına girer. Fahişelerin çoğu kadındır ve erkek müşterileri vardır. Ama erkek fuhuş'lar da yaygındır. Bu, pornografi, striptiz ve erotik dansla birlikte seks sektörü ve seks turizmi'nin bir dalıdır.
İsim
"Fahişe" kelimesi, Arapçada "azgın" ya da "utanmaz" anlamına gelen فاحشه (faḥişa) kelimesinden türetilmiştir. Türkçede ilk olarak Enderunlu Vasıf'ın Divan edebiyatında kullanılmıştır. Fahişeler için Farsça روسپی (rospī)'den türeyen "orospu" sözcüğü gibi argo kelimeler de kullanılır.
Sözcüğün ikinci anlamı olan "taşkınlık ve aşırı davranış" ise, modern Türkçede yavaş yavaş kullanımdan kalkmaktadır.
Murat Bardakçı "orospu" kelimesinin hangi aşamalardan geçip son halini aldığını şöyle özetlemiştir;
Kelimenin aslı Farsça ‘ruspî’dir. Türkçe’nin bugün de en sık kullanılan kelimelerinden olan kelimenin aslı, Farsça “ruspî” sözüdür. Halk dilinde “limon”un “ilimon”, “steam” in “istim”, “Recep”in de “İrecep” olması misâli, başka dillerden aldığımız ve sessiz harflerle başlayan sözlerin başına o kelimeyi rahat telâffuz edebilmek için sesli harf ilâve etme âdetimiz gereğince “ruspî”nin önüne bir “u” koyup “uruspu” yapmışız ve “u” sonraları “o”ya dönmüş, “uruspu” da “orospu” olmuştur.
Onedio Editörü Arzu Semender ise Fahişe kelimesini şu şekilde özetlemiştir;
Farsça "ruspi-ruspik" den geçen kelimenin anlamı aslında çok farklı. "ru" yüz, "sepi" ise ak-beyaz anlamında. Bir de "toplumda yüzü açık gezen kadın" olarak da kullanıldığı biliniyor. Yani "yüzü ak, temiz kadın" kelimesi zamanla kadını "fahişe" olarak tanımlayan bir sözcük haline gelmiş.
Yasal durumu
Fuhuşun yasal statüsü ülkeden ülkeye değişir. Spektrumun bir ucunda fahişelik idam cezası ile cezalandırırken diğer ucundaki ülkelerde kısmen veya tamamen yasaldır.
Fuhuş Almanya, Avusturya, Bangladeş, Bolivya, Ekvador, Hollanda, İsviçre, Kolombiya, Letonya, Lübnan, Macaristan, Meksika, Panama, Paraguay, Peru, Senegal, Türkiye, Uruguay, Venezuela, Yeni Zelanda ve Yunanistan'da yasal ve ülkelerine özgü yasal düzenlemelere bağlıdır. Amerika Birleşik Devletleri'nde fuhuşun yasal durumu eyalet hükûmetleri tarafından kararlaştırılır ve mevcut durumda fuhuş bir tek Nevada eyâletinin bazı illerinde (Las Vegas gibi büyük şehirler dahil olmamak üzere) yasaldır.Avustralya'da da fuhuşun yasal durumu eyâlete göre değişir: Queensland, Victoria, Yeni Güney Galler eyâletlerinde ve Avustralya Başkent Bölgesi'nde fuhuş yasal ve genelevler ruhsatlara sahip olmaları gerekiyor; Batı Avustralya'da fuhuş ve genelevler yasal bir düzeyde düzenlenmedikleri hâlde, polis ve genelevler arasında gayriresmî anlaşmalar varmış; Kuzey Toprakları ve Tazmanya'da serbest bir meslek olarak fahişelik yasal fakat, fuhuşa teşvik etmek yasa dışı; Güney Avustralya'da fuhşu yasallaştırmak için girişimler yapılmıştır fakat, bunlar hepsi başarısızlıkla karşılandı.
Birkaç ülkede (aşağıdaki haritaya bakınız) fuhuş, yani para karşılığına seks, yasak değil fakat, genelev sahibi olmak/genelevde çalışmak ya da muhabbet tellalığı gibi fuhuşa ilişkin aktiviteler yasa dışı olabilir ve bu yasaların kapsamı ve sertliği ülkeye göre değişir. Örneğin Brezilya'da yetişkinlerin fahişe olarak çalışmaları tamamen yasal ve fahişeler devlet emekliliklere sahip olabilirler ancak, genelev işletmek ya da bir fahişeyi diğer bir şekilde çalıştırmak yasa dışıdır. Diğer bir yandan Kanada gibi bazı ülkelerde para karşılığına seks yasal ancak, bahsi geçen aktiviteler ve kamu alanda müşteri aramak gibi diğer aktiviteler yasa dışıdır. Böylece bir yasaya karşı gelmeden fuhuş yapmak zor olabilir.
İsveç yasalarına göre fuhuş, kadına karşı şiddet olarak sayılır ve 1999'da fahişe olmayı yasaklamadan seks için para ödemeyi yasaklayan bir kanun onaylandı; bu durumda fahişe değil, müşteri suçlu olarak sayılır. 2009'da Norveç ve İzlanda'da benzeri yasalar çıkartıldı.
Bahsi geçen ülkelerin aksine çoğu ülkede fahişelik yasa dışıdır. Neredeyse her Müslüman ülke, çoğu Afrika ve Asya ülkesi ve birçok Doğu Avrupa ülkesinde fuhuş yasa dışıdır ve cezalandırma para cezasıyla yapılır. Örneğin; Rusya'da) hapis, Afganistan'da) kırbaçlama, Suudi Arabistan'da) ya da Sudan gibi bazı ülkelerde idam içerebilir.
Fuhuşu yasak kılan yasalara rağmen fuhuşa yönelik hukuk uygulaması gevşek ya da neredeyse var olmayabilir. Örneğin Tayland'da fuhuş hukukî olarak yasak, fakat pratikte yetkililer tarafından hoşgörülür; günümüzde Tayland seks turizmi bakımından dünyanın en büyük varış yerlerindendir ve Bangkok'taki Soi Cowboy gibi kırmızı fener mahalleleri dünyaca tanınır.
Ayrıca bakınız
- Seks işçilerine yönelik şiddet
- Fuhuşa zorlama
- Türkiye'de fuhuş
- Cinsel rüşt yaşı
- Cinsel kölelik
- Çocuk fuhşu
- Kırmızı fener mahallesi
- Sokak fahişeliği
- Kadın eskort
- Seksüel rol yapma
- Genelev
- Pezevenklik
Dış bağlantılar
- 100 tane ülkenin fahişelik politikaları2 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
| İnsan cinselliği | |
|---|---|
| çocuk cinselliği | |
| cinsel istismar | |
| Cinsel rüşt yaşı (reform) | |
