|
Francis Galton
| |
|---|---|
 Gustav Graef tarafından yapılmış portresi, 1882
| |
| Doğum |
16 Şubat 1822 Birmingham, İngiltere |
| Ölüm |
17 Ocak 1911 (88 yaşında) Haslemere, Surrey, İngiltere |
| Defin yeri | Claverdon, Warwickshire, İngiltere |
| Mezun olduğu okul(lar) |
King's College London Trinity College, Cambridge |
| Tanınma nedeni |
Öjenik Davranış genetiği Ortalamaya doğru regresyon Standart sapma Yüksek basınç İzokron harita Hava haritası Galton kutusu Galton dağılımı Galton–Watson prosesi Galton sorunu Galton'ın düdüğü |
| Ödüller |
Royal Geographical Society'nin Kurucu Madalyası (1853) Kraliyet Madalyası (1886) Huxley Memorial Madalyası (1901) Darwin–Wallace Madalyası (Gümüş, 1908) Copley Madalyası (1910) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Antropoloji, Sosyoloji, Psikoloji, İstatistik |
| Çalıştığı kurum |
Meteorological Council Kraliyet Coğrafya Topluluğu |
| Akademik danışmanları | William Hopkins |
| Doktora öğrencileri | Karl Pearson |
Francis Galton (16 Şubat 1822; Sparkbrook, Birmingham - 17 Ocak 1911; Haslemere, Surrey), Kraliçe Victoria çağında yaşamış çok yönlü bir İngiliz bilim insanıdır.
Seçkin uğraş gösterdigi alanlar arasında coğrafi seyahatler ve keşifler, coğrafya, meteoroloji, psikoloji (özellikle psikometri), kriminoloji, (proto-) genetik bilim, öjenik ve istatistik sayılabilir. Galton kutusunun mucididir. 340'dan fazla makale ve kitap yayınlamıştır.
Yaşamı
1909'da kendisine Sir (şovalye) unvanı verilmiştir.
Galton denildiğinde akla gelen ilk şey, öjenik olarak adlandırılan ve Amerika'da binlerce siyahinin kısırlaştırma deneyiyle sonuçlanan üstün gen teorisidir. Seçici yetiştirme yoluyla insan popülasyonunu iyileştirmeye yönelik bu modern proje fikri ilk olarak Francis Galton tarafından geliştirildi ve başlangıçta Darwinizm'den ve onun doğal seçilim teorisinden ilham aldı. Galton, üvey kuzeni Charles Darwin'in bitki ve hayvan türlerinin gelişimini açıklamaya çalışan evrim teorisini okumuş ve bunu insanlara uygulamak istemiştir. Galton, biyografik araştırmalarına dayanarak, arzu edilen insan niteliklerinin kalıtsal özellikler olduğuna inanıyordu, ancak Darwin, teorisinin bu şekilde detaylandırılmasına şiddetle karşı çıkıyordu. 1883'te, Darwin'in ölümünden bir yıl sonra, Galton araştırmasına bir isim verdi: öjeni. Genetiğin tanıtılmasıyla öjeni, insan karakterinin tamamen veya büyük ölçüde genlerden kaynaklandığı, eğitim veya yaşam koşullarından etkilenmediği inancı olan genetik determinizm ile ilişkilendirildi. İlk genetikçilerin çoğu Darwinci değildi ve genetik determinizme dayalı öjeni politikaları için evrim teorisine ihtiyaç yoktu. Öjeni, yakın tarihi boyunca tartışmalı olmaya devam etti. Bu arada öjenizmin Amerika’daki yankıları Galton'un ölümünden yıllar sonra bile resmi bir karşılık bulmuştur. 1924 Virginia Kısırlaştırma Yasası uyarınca 1924-1979 yılları arasında 7000’den fazla insan kısırlaştırılmıştır. Bunun gibi birçok eyalette kısırlaştırma yasası (sterilization act) adıyla çıkan yasalarda kısırlaştırmalar yapılmıştır. Birçok Amerikan başkanı tarafından desteklenen öjenizm, Rockefeller gibi zengin aileler tarafından finanse edilmiştir. John David Rockefeller da, BM Tarım ve Gıda Organizasyonu 2. McDougall Konferansında “Bana göre nüfus kontrolü günümüzde atom silahlarının kontrolünden sonra ikinci en büyük önceliğimizdir.” şeklinde bir cümle sarf etmiştir.
Dış bağlantılar
- (İngilizce) [1] 30 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Biyografyasi ve bibliyografya. Sanal laboratuvar Max Planck Bilimler Tarihi Enstitusu.
- [2] 5 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Galton'un Tum eserleri
 |
Wikimedia Commons'ta Francis Galton ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
