Dünya mutfakları

Dünya mutfağı kavramı, Yerel Mutfak kavramı ile karıştırılmaktadır.

Yerel Mutfak; milli, yöresel, yerel olarak bölgelere göre çeşitlenmiş yemek pişirme ve lezzet sunum yöntemlerini tanımlar.

Ancak bu tanım dünya mutfağını tarif etmekte tek başına yeterli değildir. Zira Dünya mutfağı tanımını Yerel mutak tanımı dahiline sokmak, tüm yöresel mutfakları dünya mutfağı tanımına sokar ki bu durumda dünya mutfağı tanımı ortadan kalkar.

Dünya mutfağı denilince ilk olarak tüm dünyada popüler olan ve tüketilebilen ülke mutfakları akla gelir.

Buradan yola çıkılacak Dünya Mutfağı tanımı, yöresel mutfak lezzetlerinin uluslararası düzeyde her bir ülkede ya da kıtada yaşayan insanlarca ortak bir tat duygusu ile tüketilebildiği ve bunun sürdürülebildiği mutfak lezzetleri olarak yapılabilir.

Çin Lokantaları, Japonya'nın geleneksel Sushi lokantaları, İtalyan Pizza ve Arjantin Biff restaurantları, Hindistan mutfağı restauranları, Endonezya Mutfağı restoranları tüm dünyada farklı milletler tarafından popüler olan ve tüketilen yemek ve lezzetleri olarak dünya mutfağına örnek verilebilir.

Mutfak terimi, çoğunlukla belirli bir kültürle özdeşleşmiş karakteristik yemek pişirme yöntem ve gelenekleri manasına gelmektedir. Dünya mutfakları kullanılan malzemeler, farklı iklim ve ekosistemler, pişirme metotları, gelenekleri ve kültürel yönlerden birbirinden farklılık gösterebilir. Yörelik yiyecek hazırlama adet ve gelenekleri ile kullanılan malzemeler sıklıkla belirli bir coğrafi bölgeye hastır ve yerel mutfaklar genellikle kaynaklandıkları bölgenin coğrafi adı ile adlandırılırlar. Son yüzyılda besin koruma, depolama, üretim ve sevkiyat alanlarında kayda değer gelişmeler olmuştur ve günümüzde pek çok ülke, şehir ve bölgede kendi gelenekçil mutfağının yanı sıra dünya mutfaklarına da erişim olanaklıdır.

Afrika

Ülkeye göre

Bölgeye göre

• Orta Afrika mutfağı bölgenin uzak doğası ve 19. yüzyıla kadar yalıtılmış olarak kalmış olmasından dolayı geleneksel olarak nitelenebilir.Manyok kökü (Orta Afrika'nın temel besinlerinden biri), yer fıstığı ve acı biber gibi bazı yiyecekler Yeni Dünya'dan gelmiştir.Muz çeşitleri Orta Afrika mutfağının ortak yiyeceklerindendir.Timsah, antilop, maymun, yaban domuzu gibi bazı etler ormanlar hayvanları avlanarak elde edilir.Bambra haşlanmış pirinç, fıstık ezmesi ve şeker ile yapılan bir çeşit lapadır. Muz yapraklarına sarılıp kömür ateşinde pişirilen yemeklere jomba denilir.
• Doğu Afrika mutfağı: Doğu Afrika jeopolitik olarak Afrika Kıtası'nın doğusunda kalan bölgedir. Birleşmiş milletler coğrafi bölgeler planı nda Doğu Afrika'nın 19 bölgeden meydana geldiği belirtilmiştir. Pek çok farklı mutfak kültürüne sahip geniş bir bölgedir.
• Afrika Boynuzu mutfağı: Aden Körfezinin güneyi boyunca uzanan ve Umman Denizinin içine doğru yüzlerce kilometrelik bir çıkıntı yapan Doğu Afrika'daki yarımadaya Afrika Boynuzu adı verilir. Benzer coğrafyayı paylaşmalarının yanı sıra Afrika Boynuzundaki ülkeler etnik ve dil özellikleri olarak birbirleriyle akrabadırlar. Bölge mutfağı pek çok pişirme teknikleri ve malzemeler ihtiva eder. Eritre mutfağının belli başlı geleneksel yemekleri injera (tef,buğday ya da sorgumdan yapılan bir yufka ekmeği) ile servis edilen tsebhis ve hilbettir (mercimek, bakla gibi bakliyatlardan yapılan bir çeşit ezme). Somali mutfağı bölgeden bölgeye değişiklik gösterir ve farklı mutfak etkilerinin bir karışımı gibidir. Somali'nin zengin deniz ticareti geleneğinin bir ürünüdür. Xalwo ya da helva Ramazan Bayramı kutlamaları, düğün davetleri gibi özel durumlarda ikram edilen popüler bir tatlıdır.
• Kuzey Afrika mutfağı Cezayir, Mısır, Libya, Fas ve Tunus gibi Akdeniz kıyısı boyunca sıralanan ülkelerin mutfaklarından oluşur.
• Güney Afrika mutfağı çokkültürlü olmasından ve çok çeşitli yerel mutfaklardan oluşmasından ötürü zaman zaman "gökkuşağı mutfağı" olarak da adlandırılmaktadır.
• Batı Afrika mutfağı terimi büyük bir coğrafi alan olan Afrika kıtasının batısındaki, iklimleri çöl ikliminden tropikal iklime kadar değişim gösteren birçok ülkenin yerel mutfaklarını ifade eder. Yöreye özgü hausa yerfıstığı, güvercin bezelye, börülce gibi bazı bitkiler insanlar ve hayvanlar için önemli bir protein kaynağıdırlar. Batı Afrika ormanlarının dört mevsim yeşil kalan ya da yaprak döken ağaçları pek çok baharat, uyarıcı ve tıbbi otların ana vatanıdır.Kola cevizi ve kahve gibi bugün evrensel içeceklerde ana madde olarak kullanılan kimi bitkilerin tarımı ilk kez antik Afrikalılar tarafından yapılmıştır.
• Malagez mutfağı Afrikanın güneydoğu kıyısında, Hint Okyanusu üzerinde bir ada devleti olan Madagaskar Cumhuriyeti'nin mutfağıdır. Madagaskar halkı çoğunluk olarak Polinezyalı Malaylar, bunun yanıda Afrikalılar, Araplar, Hintler ve Avrupalılardan oluşur. Pirincin temel gıda maddesi olduğu ülkede sebze ve meyveler beslenme alışkanlığında önemli yer tutar. Adada ananas, mango, şeftali, üzüm, avokado ve liçi gibi meyveler yetişmektedir. Çok kullanılan etler arasında tavuk, sığır eti ve balık gelir ve köri soslu yemekler yaygındır. Pirinç üzerinde servis edilen pişmiş yiyeceklerden oluşan laoka oldukça yaygın bir yemek türüdür. Laoka sıklıkla bir çeşit sos ile servis edilir. Yüksek bölgelerde bu soslar domates ağırlıklı olmakla beraber kıyı bölgelerinde çoğu zaman hazırlanırken içine hindistan cevizi sütü de katılır.

Asya

Asya dünyanın yüzölçümü olarak en büyük ve en kalabalık kıtasıdır. Dünyanın toplam yüzölçümünün %29.9'unu kaplar ve yaklaşık 4 milyar nüfusu ile dünya nüfusunun %60'ını oluşturur. Doğal olarak Asya'da pek çok farklı mutfak kültürü bulunur.

Orta Asya

Doğu Asya

Çin

Belli başlı geleneksel Çin mutfakları arasında Anhui mutfağı, Kanton mutfağı, Fujian mutfağı, Hunan mutfağı, Jiangsu mutfağı, Shandong mutfağı, Siçuan mutfağı ve Zhejiang mutfağı sayılabilir. Bu mutfaklar kaynakları olan Çin coğrafi bölgeleri ile isimlendirilmişlerdir.

Yöresel yiyecekler

• Char siu Kanton mutfağında popüler bir domuz eti marinasyon yöntemidir.

Japonya

• Japon mutfağı mevsimsel yiyeceklere ağırlık vermesiyle bilinir. Japon mutfağında Japonca kyōdo ryōri denilen, çoğu yerel malzemeler ve geleneksel tariflerden yapılan geniş bir yemek yelpazesi vardır.Suşi ve saşimi de ada yemek kültürünün bir parçasıdır.

Yöresel mutfaklar

• Okinawa mutfağı

Kore

• Kore mutfağı Kore yarımadasının tarih öncesi geleneklerinden türemiş ve tarih boyunca çevrelik, siyasi ve kültürel eğilimlerin karmaşık bir biçimde etkileşimiyle evrimleşmiştir. Kore yerel mutfağı (Korece: hyangto eumsik, kelime anlamı olarak "yerli yöresel yiyecekler") tüm Kore mutfağı içindeki has yöresel yemekler ve farklı tarzları ifade eder. Bölümler bölgelerin tarihi sınırları ile bu bölgeler içinde tarih boyunca korunup yaşatılmış yiyecek ve mutfak geleneklerine denk gelir. Kore mangalı (ya da gogi gui), sığır eti, domuz eti tavuk ve diğer etlerin Kore'deki ızgara edilme yöntemine denir. Bu etler çoğunlukla yemek masasının ortasına kurulan bir mangalda ya da odunkömürü ateşinde ızgara edilir.

Kuzey Asya

Rusya

Rusya dünyanın yüzölçümü olarak en geniş ülkesi olduğu için mutfağı da çok çeşitlilik gösterir. Geleneksel Rus yemekleri arasında:

Güney Asya

Ülkeye göre

• Hint mutfağı Hindistan ve bir ölçüde de komşu ülkelere ait yiyecekler ve yemeklerden meydana gelir. Hindistan'a has baharatlar, otlar, sebzeler ve meyvelerin yoğun olarak kullanılması, aynı zamanda Hint toplumunda yaygın olan vejetaryen beslenme tarzına uygun yemekleriyle tanınmıştır. Yöresel Hint mutfakları öncelikle bölgesel, daha sonra da eyalet seviyesinde kategorize edilir. Mutfaklar arasındaki farklılıklar yerel kültürler, coğrafi konumlar (bölgenin sahil kenarında olması, çöl ya da dağlık bölgeler.. gibi) ve iktisadi farklardan kaynaklanır. Hint mutfağı aynı zamanda mevsimcildir ve çoklukla taze malzemeler kullanılır.

Güneydoğu Asya

Ülkeye göre

• Brunei mutfağı komşuları olan Malezya, Singapur ve Endonezya mutfaklarına çok benzer, ayrıca Hindistan, Çin, Tayland ve Japon mutfaklarından da etkilenmiştir.
• Endonezya mutfağı kendi içinde çok farklılıklar gösterir. Bunun başlıca nedeni Endonezya'nın üzerinde yerleşim olan yaklaşık 6,000 adadan oluşmasıdır. Çoğunluğu etnik temele dayanan, bazısı yabancı etkilere maruz kalmış pek çok yöresel mutfak vardır. Örneğin Sumatra mutfağı köri solu etler ve sebze kullanımıyla Hint ve Orta Doğu mutfaklarından etkiler taşırken Java ve Sundan mutfaklarında daha ziyade yöresel yemekler ağırlıklıdır.
• Malezya mutfağı Malezya'nın çokkültürlülüğünü yansıtır. Malezya'daki çeşitli etnik grupların kendilerine has yemeklerinin olmasının yanında pek çok Malezya yemeği çoklu etnik etkileşimlerden doğmuştur. Malezya mutfağında baharatlar, aromatik otlar ve köklerin hemen hepsi kullanılır.
• Filipin mutfağı ülkenin "Austronezyalı" kökeninden türemiş ve İspanik, Çinli, Amerikan ve diğer Asyalı etkileşimlerin yöresel malzemelere adapte edilmesiyle bugünkü haline evrimleşmiştir.
• Singapur mutfağı Singapur kültürünün, ülkenin stratejik konumu nedeniyle yüzyıllar boyunca kazandığı etnik çeşitliliğin bir göstergesidir. Yiyecek kültürü yerel Malay mutfağı, önceden baskın olan Çin,Endonezya ve Hint mutfakları ve 19ncu yüzyılda ülkenin İngilizler tarafından kurulmasıyla gelen Batı geleneklerinden etkilenmiştir.
• Tayland mutfağı ülkenin dört ana bölgesini temsil eden dört yerel mutfaktan oluşur: Kuzey tayland, Kuzeydoğu (ya da Isan), Orta Tayland ve Güney Tayland. Beşinci bir mutfak da Ayutthaya krallığı'ndan (M.S. 1351–1767) gelen saray mutfağıdır ve Orta Tayland mutfağı üzerinde etkileri vardır. Her yörenin mutfağı Burma, Yunnan, Laos, Kamboçya, Malezya gibi kendilerine komşu olan ülke mutfaklaryla benzerlikler gösterir.

Batı Asya

Yöresel yiyecekler

• Yassı ve yuvarlak İsrail ekmeği Ptitim.

Avrupa

Avrupa mutfağı, Avrupa ülkeleri ve diğer Batılı ülkelerin mutfaklarını ifade eden genelleşmiş bir terimdir. Avrupa mutfağı ya da Batı mutfağı denilince Avrupa ve (tanıma göre) Rusya'nın yanı sıra Avrupalı göçmenlerin yemek kültürlerinden fazlasıyla etkilenmiş olan Kuzey Amerika, Avustralasya, Okyanusya ve Latin Amerika mutfakları da akla gelir. Terim Doğu Asyalılar tarafından Asya usulü yemek pişirme tekniklerinin karşıtı anlamında da kullanılır.

• Ortaçağ Avrupası yöresel mutfakları, kıta genelindeki iklim farklılıkları, mevsimlik malzemelerdeki farklılıklar, politik ayrımlar ve dinsel alışkanlıklar tarafından oluşmuştur.

Bölgeye göre

Doğu Avrupa

Ülkeye göre

Ukrayna

• Ukrayna mutfağı belirgin tarihi gelenekler içerir. Rus, Polonya ve Türk mutfaklarından esinlenmiştir. Yaygın yiyecekler arasında et, sebze ve mantar çeşitleri, dutsu meyve ve çeşitli otlar sayılabilir. Ukrayna'da ekmek temel gıda maddelerinin başında gelir ve pek çok ekmek çeşidi bulunur. Ukrayna için Avrupa'nın 'ekmek sepeti' denilmektedir." Mevsimine göre taze sebzeler bulunmadığında turşu yapılmış sebzeler kullanılmaktadır. Ukrayna'da millî yemek olan 'Borç çorbası'nın yaklaşık 30 çeşidi yapılır ve hemen hepsinde et kullanılır.

Kuzey Avrupa

Yerel yiyecekler

Güney Avrupa

Yöresel mutfaklar

• İtalyan mutfağında her bölgenin öncelikle bölgeye, daha sonra beldelere has yemekleri vardır. İtalyan mutfağı dış etkilenmeler ve lezzet çeşitliliği ile dünya mutfakları içinde en sevik mutfaklardandır. Bölgesel farklılıklar sınır komşusu ülke mutfaklarının etkilerinden (Fransa ya da Avusturya gibi..), bölgenin jeolojik konumundan (dağlık, deniz kıyısı gibi..) ve bölge ekonomilerinden kaynaklanır.

Yöresel İtalyan mutfaklarından örnekler:

• İspanyol mutfağı aralarındaki farkılıklar coğrafi özellikler, kültür ve iklimden kaynaklanan çok sayıda yöresel mutfağı içerir. Ülkeyi çevreleyen denizlerden çıkarılan pek çok deniz ürünü kullanılmaktadır. İspanya'nın köklü tarihi ve kültürel etkilenmeler birçok farklı mutfak kültürü doğurmuştur.

Yöresel yiyecekler

• Tarama Salata, tuzlanarak pişirilmiş balık yumurtası ile yapılan bir Yunan mezesi.

Batı Avrupa

Yöresel mutfaklar

• Hollanda mutfağı Hollanda'daki üç coğrafi bölgeye göre Kuzeydoğu, Batı ve Güney olarak ayrıştırılabilir.
• Fransız mutfağı aşırı çeşitlilik ve tarzıyla tanınır. Geleneksel olarak Fransa'nın her bölgesinin kendine has bir mutfağı vardır. Fransız mutfak tarzları 'Haute mutfağı', 'Klasik mutfak' ve 'Yeni mutfak' olarak üçe ayrılabilir. 2010 yılında Fransız gastronomisi UNESCO'nun Manevi Kültürel Miraslar listesine dahil edilmiştir.
• Alman mutfağı Bavyera mutfağı (Güney Almanya), Aşağı Saksonya mutfağı (Kuzey Almanya), Türingiya (Orta Almanya) ve Saksonya-Anhalt (Orta Almanya) olmak üzere dörde ayrılabilir.

Ortadoğu

Ortadoğu ya da Batı Asya mutfağı bölgedeki çeşitli ülkelerin ve halkların mutfaklarından oluşur. Belirli ortak özellikler barındıran bir çeşitliliktir.Zeytin, zeytinyağı, kuzu eti,pita ekmeği, bal, susam, hurma,sumak, nohut, nane ve maydanoz gibi yaygın kimi ortak malzeler vardır. Sevik yemeklere örnek olarak kibbeh ve şavurma sayılabilir.

Bölgeye göre

Yöresel mutfaklar

• Pakistan mutfağı, Beluci mutfağı, Keşmir mutfağı, Peştun mutfağı, Muhacir mutfağı, Pencap mutfağı, Lahor mutfağı, Babur mutfağı ve Sindhi mutfağı olarak kategorize edilebilir.

Yöresel yiyecekler

Kuzey Amerika

Kanada

Kanada mutfağı ülkenin bölgelerine göre büyük farklılıklar gösterir. Eski Kanada başbakanı Joe Clark'ın şöyle söylediği kaydedilmiştir:"Kanada'nın mutfaklardan oluşan bir mutfağı vardır. Bir yahni tenceresi değil, daha çok bir açık büfe gibi.." Kanada'nın millî yemeği olabilecek yemekler arasında PoutineTereyağlı Turtalar ilk sıradadır. Kanada dünyanın en büyük akçaağaç şurubu üreticisidir. Aynı zamanda Kanada bayrağında da şeker akçaağacının yaprağı millî motif olarak kullanılmaktadır.

Bölgeye göre

Yöresel yiyecekler

Karayipler

Karayipler mutfağı Afrika mutfağı, kızılderili mutfağı, İngiliz mutfağı, İspanyol mutfağı, Fransız mutfağı, Hint mutfağı ve Çin mutfağı 'ndan meydana gelmiş füzyon bir mutfaktır. Bu karışım bölgeye ait nüfusun çeşitlilik gösteren anavatanlarından kaynaklanır.

Bölgeye göre

Yöresel yiyecekler

Orta Amerika

Orta Amerika'ya has kimi tipik yiyecekler arasında darı ile yapılan yemekler,tortilla çeşitleri, tamal çeşitleri, pupusa çeşitleri, muhtelif salsa sosları ve guacamole,pico de gallo, mole, chimichurri ve pebre gibi diğer çeşniler sayılabilir.

Ülkeye göre

• Belize mutfağı Belize ülkesinde yaşayan farklı uluslar ve onların yiyeceklerinin bir karışımıdır. Maya, Garifuna, İspanyol, Kreol, Çin, İngiliz ve Amerikan mutfaklarından etkiler görülür. Fasulye çeşitleri, tortilla, tavuk, pirinç ve deniz mahsulleri ağırlıklıdır.
• Kosta Rika mutfağı 'nın geleneksel bir yemeği pirinç ve siyah fasulyeden yapılan gallo pinto 'dur. Tortilla çeşitleri, yeşil muz, balık, sığır eti ve tavuk da sıklıkla olarak kullanılır.Casado da tortilla çeşitleri, siyah fasulye ve pirinç ya da gallo pinto ile servis edilen geleneksel bir yemektir. Su veya sütle yapılan ve soğuk içilen meyve kokteyllerine Refrescos denilir.
• El Salvador mutfağı Maya, Lenka ve Pipil halklarının yemeklerinden oluşur. Büyük ölçüde İspanyol mutfağından da etkilenmiştir.Empanada, tamal ve pupasa çeşitleri çok yaygındır. San Salvador'un geniş bir kıyı şeridine sahip olması sebebiyle deniz mahsulleri yönünden de zengindir.
• Guatemala mutfağı Maya imparatorluğu, İspanyol idaresi ve mevcut modern devir iktidarlarından etkilenerek oluşmuştur. Guatemala her biri farklı yemek çeşitliliğine sahip 22 bölgeden meydana gelir.
• Honduras mutfağı Afrika, İspanya ve yöresel mutfaklardan oluşan bir füzyon mutfağıdır. Hindistan cevizi hem tatlı hem de tuzlu yemeklerde kullanılır. Yöresel spesiyaliteler arasında tavada balık, tamal çeşitleri,carne asada ve baleada sayılabilir. Izgara etler, tortilla çeşitleri, pirinç ve fasulye yaygın yiyeceklerdir. Bay Adaları ve Karayip sahilindeki bölgelerde deniz mahsulleri çok yaygındır.
• Nikaragua mutfağı İspanyol, Kreol, Garifuna ve yöresel mutfakların bir karmasıdır. İspanyollar Nikaragua'ya ilk ayak bastıklarında yerli halk olan Kreol'lerin yöresel yiyecekleri mutfaklarına adapte ettiklerini gördüler. Pre-Kolombiyan ve İspanyol etkilerinin yanı sıra geleneksel mutfak Pasifik'ten Karayip sahiline dek değişim gösterir. Pasifik sahilinde ana malzemeler yöresel meyveler ve mısırken Karayip sahilinde deniz mahsulleri ve hindistan cevizi yaygındır. Fasulye, mısır, yeşil muz, biber ve yukka Nikaragua'ya özgü geleneksel yiyeceklerdir.
• Panama mutfağı özgün ve zengin bir mutfaktır. İki kıtayı birbirine bağlayan bir köprü olarak Panama, yöresel yemeklerde kullanılan sıra dışı bir sebze, meyve ve ot çeşitliliğine sahiptir. Panama mutfağı Afrika, Karayipler, İspanyol ve yöre halklarının mutfaklarının özgün bir karmasıdır.

Yöresel yiyecekler

Tatlı patates Orta Amerika'ya has bir yiyecektir ve burada en az 5,000 yıl öncesinde ekilmeye başlamaktadır.

Grönland

Grönland mutfağı geleneksel olarak deniz memelileri, av hayvanları, kuş ve balık etleri ağırlıklı ve protein yönünden zengin yemeklerden oluşur. Kolonileşme ve uluslararası ticaretin bölgeye gelişiyle birlikte Kanada ve Danimarka mutfaklarından büyük ölçüde etkilenme olmuştur. Grönland'ın büyük kısmı buzullarla kaplı olduğundan en büyük yerel yiyecek kaynağı denizlerdir. Deniz mahsülü yemekleri içinde çeşitli balıklar (çoklukla tütsülenmiş), midye ve karides sıklıkla kullanılır. Somon ailesinden bir balık olan Ammassat (ya da Caplin) yaygın olarak tüketilir.Grönland'ın geleneksel yemeği ülkeye özgü bir çorba olan suaasat 'tır. Çoğunlukla fok etinden, ya da balina, rengeyiği ya da deniz kuşlarından yapılır. İçinde genellikle soğan ve patates kullanılıp sadece tuz ve biber ya da defne yaprağı ile lezzetlendirilir. Çorbayı koyultmak için çoğunlukla pirinç ya da bir gece önceden ıslatılıp nişastası suya geçen arpa kullanılır. Yaz boyunca yemekler genellikle dışarıda yenilir.

Meksika

Meksika büyük yüzölçümüne sahip bir ülke olduğundan yemekleri de bölgesel olarak farklılıklar gösterir. Meksika'nın kuzeyi sığır, keçi ve devekuşu yetiştiriciliğiyle ve et yemekleriyle—özellikle arrachera—tanınır. Meksika mutfağının en yaygın temel yiyecekleri mısır ve fasulyedir. Tamal, tortilla, gordita gibi yiyeceklerde mısır unundan yapılan ve masa adı verilen bir hamur kullanılır. Mısır aynı zamanda koçanıyla taze olarak da yenilir ve çeşitli yemeklerde malzeme olarak kullanılmaktadır. Kabak ve çili biberi'de Meksika mutfağında yaygın olarak kullanılır. Bal Meksika mutfağında, bir çeşit kek olan rosca de miel gibi yiyeceklerde ve balché gibi içeceklerde kullanılan önemli bir malzemedir. Meksika mutfağı UNESCO tarafından dünya "Soyut Kültürel Miraslar" listesine dahil edilmiştir.

Bölgeye göre

Meksika'nın altı bölgesinin mutfakları birbirinden çok farklıdır. Yucatan bölgesinde yemeklere lezzet vermek için annato bitkisi ve ekşi portakaldan yapılan hafif acı ve aynı zamanda tatlı bir kırmızı sos olan achiote kullanılır.Oaxaca bölgesi ise tam aksine baharatlı tamal 'leri mole 'leri ve basit tlayuda 'ları ile bilinir. Jalisco gibi batıdaki dağlık bölgelerde baharatlı domates sosunda yapılmış keçi eti olan birria ünlüdür. Orta Meksika'nın mutfağı ülkenin diğer bölgelerinden etkilenmekle birlikte barbacoa, pozole, menudo ve carnitas gibi bölgeye has yemekler de mevcuttur.

Güneydoğu Meksika sebze ve tavuk ile yapılan baharatlı yemekleriyle tanınır. Konumundan ötürü Güneydoğu Meksika mutfağında Karayip etkisi gözlemlenir. Deniz ürünleri Pasifik Okyanusu ve Meksika Körfezi'ndeki eyaletlerde yaygındır. Meksika Körfezi bölgesi à la veracruzana denilen deniz ürünleri mutfağıyla ünlenmiştir.

Köylerde comida prehispánica olarak da adlandırılan, Aztek ya da Maya usulü pişirilen iguana, çıngıraklı yılan, geyik eti, örümcek maymunu, çekirge, karınca yumurtası ve çeşitli böcekler gibi egzotik malzemelerin de kullanıldığı yemekler de pişirilmektedir.

Yakın zamanlarda Meksika füzyon adaptasyonu olarak tanımlanabilecek yabancı mutfaklardan esinlenmeler Meksika mutfağında popülerlik kazanmıştır. Örnek vermek gerekirse Meksika'da suşi sıklıkla mango, demirhindi gibi bitkilerden hazırlanan soslar ya da acı biberli soya sosu ile hazırlanmakta ve yanında habanero ya da chipotle biberi ile servis edilmektedir.

Yöresel yiyecekler

• Carne asada, genel olarak marine edilmiş ve bütün ya da dilimlenmiş olarak servis edilen ince ya da kalın et dilimleri
• Chipotle, bir çeşit tütsülenmiş acı jalapeño biberi
• Çikolata: Çikolata kelimesi Meksika Aztek mutfağından, Nahuatl dilindeki xocolatl kelimesinden türemiştir. Çikolata önceleri yenilmekten ziyade içilmiştir. Geçmişte Maya uygarlığı'nda kakao ağacı yetiştiriliyor ve kakao çekirdekleri kullanılarak acı ve köpüklü bir içecek elde ediliyordu.Xocoatl denilen bu içecek sıklıkla vanilya, acı biber ve annatto bitkisiyle tatlandırılırdı. Çikolata tarihte aynı zamanda bir değişim aracı olarak da kullanılmıştır. Günümüzde çikolata mole gibi iştah açıcı yemeklerden geleneksel Meksika tarzındaki sıcak çikolata ve champurrado'lara kadar pek çok Meksika yemeğinde kullanılmaktadır.

Birleşik Devletler

• Amerikan Yerli mutfağı Amerika yerlilerine ait her türlü yemek pişirme tekniğini ihtiva eder. Günümüz yerlileri, çoğu toplantı ve törenlerinde geleneksel yemeklerinin pek çoğunu hala pişirmektedirler.

Bölgeye göre

• Kaliforniya mutfağı taze yerel malzemeler kullanılarak farklı mutfakların harmanlanması ile oluşmuş bir çeşit füzyon mutfağıdır.
• Hawaii mutfağı adaya yerleşen Amerikalı, Çinli, Filipinli, Japon, Koreli, Portekizli mültecilerin ve Polinezyalıların kendi ülkelerinden getirdikleri farklı yemek kültürlerinin karışımıyla ortaya çıkan bir füzyon mutfağıdır. Genellikle dünyanın çeşitli yerlerinden getirilen malzemeler yöreye has tarım ürünleriyle karıştırılarak kullanılmaktadır. Pek çok yerel restoran iki kaşık pirinç lapası, Amerikan makarna salatasının noodle ve mayonez kullanılarak sadeleştirilmiş bir türevi, hamburger köftesi, sahanda yumurta gibi farklı üst malzemeler ile Loco Moco gibi soslar, Japon usulü tonkatsu ya da geleneksel kalua domuzundan oluşan bir öğle yemeği tabağını menüsünde bulundurur.
• Louisiana Kreol mutfağı Louisiana kökenli, Fransız mutfağı,İspanyol mutfağı,Portekiz mutfağı, İtalyan mutfağı, Yunan mutfağı, Hint mutfağı, Amerikan yerli mutfağı,Afrika mutfağı, gibi geleneksel güney mutfaklarının bir çeşit karışımıdır.
• Amerikan Ortabatı mutfağı Ortabatı eyaletlerine has yerel bir mutfaktır. Kökenlerini esas olarak Orta, Kuzey ve Doğu Avrupa'dan almış ve yerel yiyecekler ve karma kültürel yapı ile zenginleşmiştir.
• New England mutfağı Connecticut, Maine, Massachusetts, New Hampshire, Rhode Island ve Vermont'tan oluşan altı Kuzeydoğu eyaletinde yaygın olan mutfağa denilmektedir. Erken koloniciler ile birlikte gelen Amerikan Kızılderili mutfağı yemek kütürünün bir parçası olmuştur.
• New York City mutfağı kent üzerinden Birleşik Devletler'e giriş yapan çok farklı etnik grupların mutfaklarından oluşur. New York şehrinde ve çevre yerleşimlerde hemen her türlü etnik mutfağa rastlanır.
• Pasifik Kuzeybatısı mutfağı Oregon, Washington ve Alaska ile İngiliz Kolombiyası ve güney Yukon mutfaklarından oluşur. Mutfak bölgenin etnik çeşitliliğini yansıtır. Asyalı ve Amerikan Yerlisi geleneklerinden gözle görülür şekilde etkilenmiştir.
• Birleşik Devletler Güney mutfağı Genellikle Mason-Dixon Hattı'nın güneyinde kalan, Pensilvanya'dan Maryland ve Delaware'e, Ohio nehri boyunca uzanan eyaletler ve batıda Teksas'a kadar giden bölgenin yemek kültürüdür.
• Birleşik Devletler Güneybatı mutfağı Amerika Birleşik Devletleri güneybatısındaki eyaletlere has rustik yemek pişirme kültürüdür. İspanyol kolonicileri, kovboy, Amerikan yerlileri ve Meksikalılar tarafından hazırlanan geç Kolombiya devri tariflerinin karmasından oluşur. Ancak bu mutfak Güneybatı eyaletleri boyunca büyük farklılıklar gösterir.
• Birleşik Devletler Batı mutfağı ülkenin geri kalanına göre ayrımlaşmış bir mutfak olarak değerlendirilebilir. Texas, Kansas, Missouri, and Nebraska'nın batısında kalan eyaletler ile komşu eyaletlerin batısı bu bölgeye dahil edilir.

Yöresel yiyecekler ve mutfaklar

Okyanusya

Avustralya

İklim ve mevcut yöresel ürünler yanı sıra Avustralya mutfağı bu ülkeye yerleşen göçmenlerin damak tadından da büyük oranda etkilenmiştir. İngiliz koloni döneminde Anglo-Kelt mutfağı yemekleri ve tariflerine yoğun ilgi oluşmuştu. Daha sonrasındaki çok kültürlü göçler Çin mutfağı, Japon mutfağı, Malezya mutfağı, Tayland mutfağı Vietnam mutfağı gibi etkileri beraberinde getirmiştir. Yunan mutfağı, İtalyan mutfağı, Lübnan mutfağı gibi akdeniz mutfaklarının etkileri güçlüdür, ayrıca Fransız mutfağı, Hint mutfağı, İspanyol mutfağı, Türk mutfağı, Alman mutfağı, Afrika mutfakları gibi mutfakların etkileri de görülür. Yerel Avustralya mutfaklarında ağırlıklı olarak mevsimlik taze sebzeler kullanılır, Avustralya ayrıca büyük meyve tarım alanlarına sahiptir. Granny Smith adı verilen elma türü ilk olarak 1868 yılında Avustralya Sidney'de yetiştirilmiştir.Viktorya bölgesi ve Güney Avustralya eyaletlerinde, özellikle de Barossa Vadisindeki şaraplar ve yiyecekler bölgenin geleneklerini ve kültürünü yansıtır. Avustralya' nın ikliminden ötürü barbekü kültürü yaygındır. Sosis ve beyaz ekmek üzerinde barbekü soslu soğan halkası gibi yiyecekler satılan tezgâhlara sıklıkla rastlanır.

Tazmanya

Koloni devrinde Tazmanyanın çoğu bölgesinde İngiliz mutfağı egemendi. Günümüzde kısmen de farklı kültürlerden gelen yoğun göçler sebebiyle Tazmanya'da çok farklı mutfaklara ait lokantalar bulunmaktadır. Tazmanya bölgesinde şarap üretimi de yaygındır, ayrıca Boags, Cascade gibi Tazmanya'ya ait bira markaları ülke genelinde bilinir ve tüketilir. Kuzeybatı sahilindeki King Adası butik peynir ve mandıra ürünleriyle ünlüdür. Tazmanya'da ayrıca doğal ya da çiftlik üretimi olabilen kerevit, orange roughy, somon ve istridye gibi deniz mahsulleri de yaygındır.

Yöresel yiyecekler

Çalılık Arazi yiyecekleri

Yeni Zelanda

Yeni Zelanda mutfağı ağırlıklı olarak yerel malzemeler ve mevsimlik yiyeceklerden oluşur. Yeni Zelanda, ekonomisi tarım ağırlıklı olan bir ada ülkesidir ve yerel tarım ürünleri ile taze deniz mahsulleri mutfak kültüründe önemli yer tutar.Kumara Yeni Zelanda'da yaklaşık bin yıldır yetiştirilen bir çeşit tatlı patatestir ve 1200'lerin ortalarında erken Maori yerleşimcileri tarafından getirildiği sanılmaktadır. Kumara türleri arasında altın, kırmızı-beyaz ve en tatlısı olan kırmızı sayılabilir.Kivi meyvesi Yeni Zelanda tarım üretiminde önemli bir kalemdir. Avustralya gibi Yeni Zelanda mutfağı da İngiliz mutfağı temelinde olup ülkenin kozmopolitleşmesi ile birlikte Akdeniz, Asya-Pasifik mutfakları gibi yabancı mutfaklardan da etkilenmiştir. Tarihi etkiler Maori kültüründen gelmedir. 1970'lerden sonra Yeni Amerikan mutfağı, Güneydoğu Asya, Doğu Asya ve Hint gelenekleri seviklik kazanmıştır.

Yöresel yiyecekler

• Anzak bisküvisi, yulaf ezmesi, un, kuru hindistan cevizi, şeker, tereyağı, şeker pekmezi, soda bikarbonat ve sıcak su karışımıyla hazırlanan ve Avustralya ile Yeni Zelanda'da popüler olan bir tür tatlı bisküvidir.
• Boston çöreği, Avustralya ve Yeni Zelanda'da yaygın olan, üzeri hindistan cevizi kaplı bir tür baharatlı çörektir.
• Hāngi, Maori kültürüne has, gömülü bir ocak içine konulan kızgın taşlarla yapılan geleneksel bir yemektir.
• Pavlova bir tür kremalı pastadır.

Güney Amerika

Güney Amerika'nın Amazonas bölgesi balık ve tropik meyveler yönünden fazlasıyla zengindir.Peru'da İnka kültürü ve mutfağının ülkenin mutfak kültürüne katkısı büyüktür.Patates ve kinoa gibi bitkiler yaygındır. Pasifik Okyanusu çok çeşitli deniz ürünleri sunar. Kıtada ayrıca geniş ve verimli tarım alanları bulunur. Şili ve Arjantin'in güneyindeki Patagonya bölgesinde yerel koyun türleri ve geyik yetiştirciliği gelişmiştir. Kral Yengeci daha ziyade kıtanın güney ucunda avlanır. Antarktika krili yakın devirde keşfedilen bir besin kaynağıdır. Ton Balığı ve tropik balıklar kıtanın her bölgesinde avlanır. Easter Adası yakınlarında balık türleri özellikle çok boldur. Ayrıca Juan Fernández adalarında çok miktarda Istakoz avcılığı yapılır.

Bölgeye göre

Yöresel yiyecekler

• Arjantin bifteği: Arjantin kişi başına yılda 55 kg (121 lbs.) ile dünyanın sığır eti tüketiminde ikinci ülkesidir.
• Brezilya mutfağı, Brezilya'nın kendisi gibi mutfağı da bölgelere göre büyük farklılıklar gösterir. Brezilya bölgelere göre pek çok farklı tarım ve et ürünü kaynağı olan geniş bir ülkedir.
• Fanesca Ekvador'a has, pek çok farklı malzeme ile yapılabilen geleneksel bir çorbadır.
• Feijoada Brezilya'nın en geleneksel yemeğidir. çeşitli yerel fasulye türleri, sığır ve domuz eti ile yapılan bir yahni olan Feijoada ülkenin ulusal yemeği olarak da tanımlanabilir.
• Kosereva Paraguay'a özgü, yüksek protein ihtiva eden fıçılanmış bir tür tatlıdır. Kurutulmuş portakal kabuğu pekmezle kaynatılarak yapılır. Acılı-ekşili asidik bir tadı vardır.

Ayrıca bakınız

Notlar ve kaynaklar

Dış bağlantılar

• Wikia Recipes Wiki7 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• The Global Gastronomer: Cuisines of the World18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Dünya Mutfaklarından Yemek Tarifleri