Diş kökü erimeleri

Diş kökü erimeleri, diş hekimliğinde "kök rezorpsiyonu" olarak nitelenir.

Türleri ve nedenleri

İç (internal), dış (eksternal) ve diş boynu (servikal) olmak üzere 3 tür kök rezorpsiyonu vardır.

• İç rezorpsiyonlar: kök kanalı içindeki erimeleri tetikleyen mekanizmanın nedeni bilinmemektedir. Kök pulpasında beliren osteoklastik (dentinoklastik) hücrelerin dentin dokusunu ortadan kaldırdıkları ve bu alanlarda lakünlerin oluştuğu saptanır.
• Dış rezorpsiyonlar: bir bölümünün nedeni bilinmemektedir (idiopatik). Diğerlerinde ise basınç atrofisinin ilkeleri ön plana çıkar; ortodontik tedavi sırasında uygulanan aşırı gücün, çenelerdeki kistlerin, tümörlerin ve gömük dişlerin komşu diş köklerine basısı başlıca örneklerdir. Olayın başlangıç noktası periodonsiyumdur; önce sement rezorbe olur, zamanla dentin de etkilenir. Hafif ve kısa süreli basılar, kökün etkilenen yüzünde sement rezorpsiyonuna, karşı yüzde ise sement appozisyonuna neden olur; basıncın ortadan kalkmasıyla rezorpsiyon olgusu da durur, rezorbe olan sement yenilenirken appozisyon alanlarında "remodelling" başlar. Basınç etkisinin süresi uzarsa rezorpsiyon sementi bitirerek dentine ulaşır. Etkinin ortadan kalkmasıyla birlikte rezorbe olan dentinin bıraktığı boşluk sement tarafından doldurulur, "ankiloze diş" olgusu meydana gelir.  Çok güçlü basılarda kök ya da kökler tümüyle erir, dişler sallanmaya başlar.
• Servikal rezorpsiyonlar: periodontal hastalıkların bir bölümünde, yapışık dişetinin altından başlayarak apeks yönünde gelişen rezorpsiyonlar oluşabilmektedir; bunlara "servikal rezorpsiyon" adı verilir. Mine-sement sınırından başlayan servikal kök rezorpsiyonlarının bir bölümünün nedeni bilinmemektedir (idiopatik servikal kök rezorpsiyonu), rutin grafilerde raslantı sonucu birkaç dişte birden saptanır.

Onarım

Rezorpsiyon görülen diş köklerindeki onarım, sement dokusunun üretilebilmesi ile olanaklıdır. Sement dokusunun üretilebilmesi için periodonsiyumun bütünlüğünü koruması gerekir. Bütünlüğünü koruyan periodonsiyumda "cementum attachment protein (CAP)" adı verilen proteinin üretimi ve sement yapımı (sementogenezis) sürer. Horizontal rezorpsiyonlarda periodonsiyum bütünlüğü korunduğu için, basınç etkisinin ortadan kalkmasıyla birlikte CAP üretimi ve sementogenezis başlar. Erimiş olan dentinin yerini de sement doldurur. Vertikal rezorpsiyonlar genellikle apeksten başlayarak kurona doğru gelişen kök erimeleridir. Kökün eridiği boyutta periodonsiyum da ortadan kalkar, periodonsiyumun bulunmadığı alanlarda CAP üretilemez. Etkinin ortadan kalkmasından sonra sementogenezis oluşamaz; defekt alanını fibröz bir bağ dokusu içerisinde oluşan zayıf kemik dokusu doldurur. Kökler kısalır.

Tedavisinde endodonti uygulaması yararlı olabilmektedir.