Negatif üçlü olarak da bilinen Beck'in bilişsel üçlüsü, depresyondaki bir kişinin inanç sisteminin üç temel unsurunun bilişsel-terapötik bir görünümüdür. 1967'de Aaron Beck tarafından önerilmiştir. Üçlü, Beck’in bilişsel depresyon teorisinin parçasıdır ve kavram BDT'nin parçası olarak, özellikle Beck'in "Olumsuz Otomatik Düşüncelerin Tedavisi" (TNAT) yaklaşımında kullanılır.
Üçlü, aşağıdakiler hakkında "otomatik, kendiliğinden ve görünüşte kontrol edilemez olumsuz düşünceleri" içerir:
- Kendi imajı
- Dış dünya veya çevre
- Gelecek
Bu olumsuz düşünce örnekleri şunlardır:
- Benlik - "Değersiz ve çirkinim" veya "Keşke farklı olsaydım"
- Dünya - "Kimse bana değer vermiyor" veya "insanlar beni her zaman görmezden geliyor"
- Gelecek - "Umutsuzum çünkü işler hiç değişmeyecek" veya "işler ancak daha kötüye gidebilir!"
Beck'in bilişsel depresyon modeli
Bilişsel bakış açısına göre depresif bozukluklar, bilişsel üçlü denilen insanların kendilerine, yaşam deneyimlerine (ve genel olarak hayata) ve geleceklerine ilişkin işlevsiz olumsuz görüşleri ile tanımlanır.
Depresyondaki insanlar genellikle kendilerini sevilmeyen, çaresiz, mahkum veya yetersiz görür. Hoş olmayan deneyimlerini, varsayılan fiziksel, zihinsel ve/veya ahlaki eksikliklerine bağlama eğilimindedirler. Kendilerini aşırı suçlu hissetme eğilimindedirler, değersiz olduklarına, suçlanmaya değer olduklarına ve kendileri ve başkaları tarafından reddedildiklerine inanırlar. Kendilerini başarılı olabilecek, kabul edilebilecek veya kendileri hakkında iyi hissedebilecek insanlar olarak görmekte çok zorlanabilirler ve bu, ruh halini daha da kötüleştiren geri çekilme ve izolasyona yol açabilir.
Bilişsel çarpıtmalar
Beck, depresyondaki kişilerin, bazen hatalı veya yararsız düşünme kalıpları olarak da adlandırılan bir tür bilişsel önyargı geliştirdiklerini öne sürer. Beck, bu önyargılardan bazılarını "otomatik düşünceler" olarak adlandırdı ve bunların tamamen bilinçli kontrol altında olmadığını öne sürdü. Depresyonlu insanlar, olumlu niteliklerini hızla gözden kaçırma ve başarılarını önemsiz veya anlamsız olarak nitelendirme eğilimindedir. Ayrıca, başkalarının ilgisini, iyi niyetini ve endişesini acımaya dayalı olarak veya başkaları "gerçek kişiyi" tanıyorsa kolayca kaybolmaya yatkın olarak yanlış yorumlayabilirler ve bu, daha fazla suçluluk duygusunu körükler.
Beck'e göre temel bilişsel çarpıtmalar şunlardır:
- Keyfi çıkarım - yetersiz kanıttan veya kanıt olmamasından sonuçlar çıkarmak.
- Seçici soyutlama - bir durumun birçok unsurundan yalnızca birine dayanarak sonuçlar çıkarmak.
- Aşırı genelleme - tek bir olaya dayanarak kapsamlı sonuçlar çıkarmak.
- Büyütme - istenmeyen bir olayın önemini abartma.
- Küçültme - olumlu bir olayın önemini hafife alma.
- Kişiselleştirme - başkalarının olumsuz duygularını kendine mal etme.
Depresif insanlar, yaşamlarını zevkten ve ödülden yoksun olarak görür ve önemli hedeflerine ulaşmada aşılmaz engelleri olduğunu düşünür. Bu genellikle motivasyon eksikliği olarak kendini gösterir ve depresif kişinin başkaları tarafından tembel olarak görülebileceği için daha fazla geri çekilme ve izolasyon hissetmesine yol açar. Her şeyin "idaresi çok zor" görünür ve hissettirir ve diğer insanlar (veya muhtemelen) cezalandırıcı olarak görülür. Sorunlarının sonsuza kadar devam edeceğine ve geleceğin yalnızca daha fazla zorluk, yoksunluk ve hüsran getireceğine inanırlar. “İrade felci” depresif hastaların karamsarlık ve umutsuzluklarından kaynaklanır. Çabalarının başarısızlıkla sonuçlanmasını bekleyerek, kendilerini büyüme odaklı hedeflere adama konusunda isteksizdirler ve etkinlik seviyeleri azalır. Çeşitli durumların sonucunu etkileyemeyeceklerine inanarak, bu tür durumlardan kaçınma arzusu yaşarlar.
İntihar istekleri, kontrol edilemez, sonu gelmez ve dayanılmaz gibi görünen sorunlardan kaçma arzusunun aşırı bir ifadesi olarak görülür.
Olumsuz benlik şemaları
Beck ayrıca depresif bir kişinin genellikle çocukluk deneyimlerinden kaynaklanan olumsuz bir kendi şemasına sahip olacağına inanıyordu. Bu şema, eleştiri, taciz veya zorbalık gibi olumsuz eski deneyimlerden kaynaklanabilir. Beck, olumsuz kendilik şemalarına sahip kişilerin, kendilerine sunulan bilgileri olumsuz bir şekilde yorumlamakla yükümlü olduklarını ve bunun da yukarıda belirtilen bilişsel çarpıtmalara yol açtığını öne sürer. Depresif veya nevrotik kişilerin belirli olaylara olumsuz tepki verme biçimini tanımlayan karamsar açıklama tarzı, bu şemaların benlik imgesi üzerindeki etkisine bir örnektir. Bu açıklayıcı tarz, kendi kontrolleri veya başkalarının davranışları dışındaki olumsuz olaylar için kendini suçlamayı (kişiselleştirme), bu tür olayların sonsuza kadar devam edeceğine inanmayı ve bu olayların duygusal refahlarını önemli ölçüde etkilemesine izin vermeyi içerir.
Üçlünün ölçüm yönleri
Üçlünün üç alanındaki olumsuz bilişi ölçmeye çalışmak için birçok araç geliştirilmiştir.
Beck Depresyon Envanteri (BDÖ), üçlünün üç yönüne dayalı olarak depresyonu puanlamak için iyi bilinen bir ankettir. Diğer örnekler arasında gelecekle ilgili düşünceleri ölçmek için Beck Umutsuzluk Ölçeği ve benlik hakkındaki görüşleri ölçmek için Rosenberg Öz Saygı Ölçeği yer alır. Bilişsel Üçlü Envanter (CTI), Beckham ve diğerleri tarafından Beck üçlüsünün üç yönünü sistematik olarak ölçmeye çalışmak için geliştirilmiştir. CTI, "tek bir tedavi seansındaki terapist davranışı ile bilişsel üçlüdeki değişiklikler" ve "üçlemedeki değişikliklerin genel depresif ruh hali içindeki değişikliklerle olan ilişkisini ölçmeyi amaçlar. Bu envanter o zamandan beri Kaslow ve diğerleri tarafından geliştirilen CTI-C'de çocuklar ve ergenlerle kullanım için uyarlanmıştır.