| Spinal müsküler atrofi | |
|---|---|
| Diğer adlar | SMA |
| |
|
Omurilikte spinal müsküler atrofiden etkilenen nöronların yeri
| |
| Uzmanlık | Nöroloji |
| Belirtiler | Progresif kas güçsüzlüğü |
| Komplikasyon | Skolyoz, ortak kontraktürler, zatürre |
| Tipler | Tip 0'dan Tip 4'e kadar |
| Nedenleri | SMN1'deki bir mutasyon |
| Tanı | Genetik test |
| Ayırıcı tanı | Konjenital kas distrofisi, Duchenne kas distrofisi, Prader-Willi sendromu |
| Tedavi | Semptomatik tedavi, ilaçlar |
| İlaç | Nusinersen, onasemnogen abeparvovec |
| Prognoz | Tipine göre değişir |
| Sıklık | 10,000 insanda 1 kişi |
Spinal müsküler atrofi (SMA), ikinci motor nöronların kalıtımsal bir hastalığıdır.
Otozomal resesif nöromüsküler hastalıkların en sık görüleni olan SMA'nın canlı doğumlarda ortaya çıkma olasılığı ise 10.000 kişide birdir.
50 kişiden biri ise SMA hastalığının taşıyıcısıdır. Taşıyıcı olmanın kişinin sağlığına bilinen herhangi bir etkisi yoktur. Kişi, sadece çocuğun çocuğu SMA'dan etkileniyorsa veya SMN1 geninin dizilenmesi durumunda taşıyıcılık durumunu öğrenebilir. SMA taşıyıcısı ebeveynlerden meydana gelecek her bir gebelikte hastalığın ortaya çıkma ihtimali %25'tir.
Belirti ve semptomlar
Semptomlar SMA tipine, hastalığın evresine ve bireysel faktörlere bağlı olarak değişir. Aşağıdaki belirti ve bulgular şiddetli SMA tip 0/1'de en sık görülür:Şablon:Mcn
- Özellikle ekstremitelerde arefleksi
- Genel kas zayıflığı, zayıf kas tonusu, gevşeklik ya da düşme eğilimi
- Gelişimsel kilometre taşlarına ulaşmada zorluk; oturma, ayakta durma, yürüme zorluğu
- Küçük çocuklarda: otururken kurbağa bacağı pozisyonunun benimsenmesi (kalçanın kırılması ve dizlerin bükülmesi)
- Solunum kaslarında güç kaybı: zayıf öksürük, zayıf ağlama (çocuklarda), akciğerlerde veya boğazda salgı birikimi, solunum güçlüğü
- Ağır SMA tiplerinde çan biçimli gövde (solunum için sadece karın kaslarının kullanılmasından kaynaklanır)
- Dilde fasikülasyonlar (seğirme)
- Emme veya yutma güçlüğü, yetersiz beslenme
Sınıflandırma
SMA, bebeklerden yetişkinlere kadar etkileyen geniş bir şiddet aralığında kendini gösterir. Hastalık spektrumu motor gelişimde ulaşılan en yüksek kilometre taşına uygun olarak 3-5 türe ayrılmıştır.
Geleneksel, en sık kullanılan sınıflandırma aşağıdaki gibidir:
| Tip | Ad babası | Olağan başlangıç yaşı | Özellikleri | OMIM |
|---|---|---|---|---|
| SMA 0 | Doğum öncesi | Doğumdan önce semptomları (azalmış fetal hareket) belirgin hale gelen çok nadir bir form. Etkilenen çocuklar tipik olarak SMN2 geninin sadece 1 kopyasına sahiptir ve yoğun solunum desteği ile bile genellikle sadece birkaç hafta hayatta kalırlar. | ||
|
SMA 1 (Küçük çocuk) |
Werdnig–Hoffmann hastalığı | 0–6 ay arası | Şiddetli form, yaşamın ilk aylarında, genellikle hızlı ve beklenmedik bir başlangıç ile ortaya çıkar. ("hipotoni"). Çocuklar asla desteksiz oturmayı öğrenmez. Hızlı motor nöron ölümü, başlıca solunum organlarının -özellikle solunum sisteminin- verimsizliğine neden olur. Pnömoniye bağlı solunum yetmezliği en sık ölüm nedenidir. Tedavi edilmeden ve solunum desteği olmadan, SMA tip 1 teşhisi konan bebekler genellikle iki yaşından sonra hayatta kalmaz. Uygun solunum desteği ile, SMA 1 vakalarının yaklaşık %10'unu oluşturan daha hafif SMA tip 1 fenotipleri olanların ergenlik ve yetişkinliğe kadar hayatta kaldıkları bilinmektedir. | 253300 |
|
SMA 2 (Orta yaşlı çocuk) |
Dubowitz hastalığı | 6–18 ay arası | Ara form, yaşamlarında en az bir süre oturma pozisyonunu koruyabilen, ancak desteksiz yürümeyi öğrenmemiş insanları etkiler. Zayıflığın başlangıcı genellikle 6 ila 18 ay arasında bir sürede fark edilir.
İlerlemenin büyük ölçüde değiştiği bilinmektedir, bazı insanlar zamanla giderek zayıflar, diğerleri ise dikkatli bakım yoluyla nispeten sabit kalır. Skolyoz genellikle bu çocuklarda görülür ve omurga ateli, büyüme çubukları veya omurga füzyonu ile düzeltme, solunumun iyileştirilmesine yardımcı olunabilir. Vücut kasları zayıflar ve solunum sistemi büyük bir sıkıntı kaynağıdır. Yaşam beklentisi azalır, ancak SMA 2'li çoğu insan yetişkinliğe doğru iyi bir yaşam sürer. |
253550 |
|
SMA 3 (Çocuk) |
Kugelberg–Welander hastalığı | >12 ay | Çocuk formu genellikle 12 aylıktan sonra ortaya çıkar ve daha sonra bu yeteneği kaybetmiş olsalar bile, hayatlarında en azından bir süredir desteksiz yürüyebilen insanları tanımlar. Solunum tutulumu daha az görülür ve yaşam beklentisi normaldir veya normale yakındır. SMA 3 olan çoğu insan hareket desteğine ihtiyaç duyar. | 253400 |
|
SMA 4 (Yetişkin başlangıç) |
Yetişkinlik dönemi | Yetişkin başlangıçlı form (bazen geç başlangıçlı SMA tip 3 olarak sınıflandırılır) genellikle yaşamın üçüncü onyılından sonra bacak kaslarının kademeli olarak zayıflamasıyla ortaya çıkar ve sıklıkla kişinin yürüme yardımcıları kullanmasını gerektirir. Diğer komplikasyonlar nadirdir ve yaşam beklentisi etkilenmez. | 271150 |
Özellikler
Başlıca belirtileri kas güçsüzlüğü ve atrofisi (bir kasın tek tek hücre ve liflerinin çapında, büyüklüğünde azalma) olan SMA'nın sorumlu geni aynı olmakla birlikte 5 tipi vardır: SMA0, SMA1, SMA2 ve SMA3 ve erişkin yaşta başlayan çok nadir bir form olan SMA4.
Türler
SMA1 (WerdnigHoffmann) bu hastalığın en ağır tipidir. Hastalık doğuşta başlar; çok gevşek olan bebek başını tutamaz, dönemez, oturamaz. Bu tip ciddi solunum güçlüğünü de beraberinde getirir. Bebekler mekanik solunum desteği olmadan yaşamını sürdüremez ve çoğu zaman doğumdan sonraki ilk yıllarda hayatını kaybeder. SMA2, bu hastalığın orta ağırlıktaki tipi olarak tanımlanır. Hastalık 18 aydan önce başlar; çocuk oturabilir ama yürüyemez. SMA3 (KugelbergWelander) ise bu hastalığın en hafif olan türüdür. Hastalık 18 aydan sonra başlar; çocuk yürüyebilir ancak sık sık düşer, merdivenleri çıkarken ve çömelip kalkarken zorlanır, hem bacaklarda hem de kollarda güçsüzlük görülür.
Bilimsel çalışmalar
SMA hastalığı ilk olarak 1890'lı yıllarda iki bilim insanı Johann Hoffman ve Guido Werdnig tarafından bulunmuştur. SMA Tip 1 hastalığının Werdnig Hoffman hastalığı olarak anılmasının nedeni de budur.
1995 yılında ise hastalığa neden olan gen bulunmuş ve Survival Motor Neuron (SMN) yani hayati önem taşıyan gen olarak tabir edilmiştir. Dr. Judith Melki ve ekibi tarafından bulunan bu gen hastalığın seyrini değiştirmiştir. Bu tarihten itibaren ilaç araştırmaları başlamış ve geçen 30 yıl zarfında birçok yeni çalışmanın önü açılmıştır.
Dış bağlantılar
- Curlie'de Spinal müsküler atrofi (DMOZ tabanlı)
-
NINDS'de SMA
Sınıflandırma Dış kaynaklar