| Proton pompa inhibitörleri | |
|---|---|
 Bir proton pompa inhibitörünün genel yapısı
| |
| İlaç sınıfı | |
| Sınıf tanımlayıcıları | |
| Amaç | Gastrik asit üretimini azaltmak |
| ATC kodu | A02BC |
| Etki mekanizması | Enzim inhibitörü |
| Biyolojik hedef | H+/K+ ATPaz |
| Klinik veri | |
| Drugs.com | İlaç Sınıfları |
| WebMD | MedicineNet |
| MeSH | D054328 |
| Vikiveri öğesi | |
Proton pompa inhibitörleri (PPİ), gastrik asit üretiminde belirgin ve uzun süreli azaltan ilaç grubudur. Bunu, midenin H+/K+ ATPaz proton pompasını geri dönüşsüz engelleyerek yapar.
Asit sekresyonunun mevcut en etkili engelleyicisidir. Proton pompa inhibitörleri, antiasitlerin ve benzer etkili ama farklı etki mekanizmasıyla etkileyen H2-reseptör antagonistlerinin yerini almıştır.
PPİ'ler, dünyada en çok satılan ilaçlardandır. Proton pompa inhibitörleri ilaç sınıfı, Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'ndedir.Omeprazol listedeki bu ilaçlardan en bilinenidir.
Klinik kullanım
- Dispepsi
- Peptik ülser hastalığı, kanama için endoskopik tedavi sonrası dahil
- Helicobacter pylori yok etme tedavisinin parçası olarak
- Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH veya GÖRH), semptomatik endoskopi-negatif reflü hastalığı dahil larenjit ve kronik öksürüğe neden olan ilişkili laringofaringeal reflü
- Gastrinoma'lar ve Zollinger Ellison sendromu dahil aşırı asit salgılanmasına neden olan diğer durumlar (genellikle normal dozun 2-3 katı gerekir)
- Gastroözöfajiyel reflü
- Barrett özofagusu
- Yoğun bakımda stres ve gastritin önlenmesi
- Laringofaringeal reflü hastalığı
Etki mekanizması
Proton pompası inhibitörleri, gastrik paryetal hücrelerin hidrojen/potasyum adenozin trifosfataz enzim sistemini (H+/K+ ATPaz veya daha yaygın olarak gastrik proton pompası) geri dönüşümsüz engelleyerek etki eder.
Proton pompası gastrik asit sekresyonunda en son evredir ve gastrik lümene H+ sekresyonunu sağlaması nedeniyle inhibisyon için ideal süreçtir.
Bu şekilde % 99 a varan oranlarda asit sekresyonunu engellerler ve H2 Reseptör antagonistlerine göre çok daha iyi sonuç sağlarlar.
Mide asidinin yokluğunda duedenum ülserlerinin iyileşmesi hızlanır; hazımsızlık ve mide ekşimesi rahatsızlıkları azalır.Ancak bu durumda da bazı gıdaların emiliminde sorunlar ortaya çıkabilir.
Proton pompa inhibitörleri vücuda inaktif halde verilir. İnaktif form yüksüz yani nötrdür (lipofilik) ve hücre membranını kolayca geçerek asidik içeriği olan hücre içi kompartmanlara ulaşır (mide paryetel hücre kanalı gibi). Bu asidik çevrede inaktif ilaç protonize olur ve aktif hale geçer. Daha sonra bu aktif form kovalent bağla gastrik proton pompasına geri dönüşümsüz olarak bağlanır ve onu işlevsiz hale getirir.
Farmakokinetiği
Genel olarak proton pompa inhibitörlerinin emilimi gıda ile birlikte alındıklarında etkilenmez. Buna rağmen omeprazolün emilimi eş zamanlı olarak yenen yemekle azalır. Lansoprazol ve esomeprazol'ün emilimi de gıda ile alınınca bir miktar azalır ve etkileri gecikir. Ancak bu farmakokinetik etkilerin belirgin bir etkinlik azalmasına yol açmadığı bildirilmiştir.
Yarılanma ömürleri 0.5–2 saat arasında değişir. Etkinin ortaya çıkması 2-3 günü bulabilir. Bunun nedeni ilacın paryetal hücrede akümüle olmasıdır.
Örnekler
Klinikte kullanılan örnekler:
- Omeprazol (Ticari örnekler: Losec®, Prilosec®, Zegerid®)
- Lansoprazol (Ticari örnekler: Lansor®, Aprazol®, Prevacid®, Zoton®, Inhibitol®)
- Esomeprazol (Ticari örnekler: Nexium®)
- Pantoprazol (Ticari örnekler: Panref®, Ulcoreks®, Protonix®, Somac®, Pantoloc®)
- Rabeprazol (Ticari örnekler: Raneks®, Rabecid, Aciphex®, Pariet®)
İstenmeyen etkiler
Proton pompa inhibitörleri genelde iyi tolere edilir ve kısa dönemde yan etki insidansı çok azdır. Yan etkilerin görülme sıklığı ve çeşitleri hepsi için benzer olsa da omeprazolde daha sık görüldüğü bildirilmiştir. Bunun nedeninin çok uzun süredir piyasada olması ve klinik izlenmişliğinin daha geniş olması olarak düşünülebilir.
Genel ve daha sık rastlanan yan etkiler: baş ağrısı, bulantı, diyare, karın ağrısı, bitkinlik hissi, baş dönmesi.
Nadiren rastlanan yan etkiler: döküntü, kaşıntı, şişkinlik, kabızlık. Uzun süreli kullanımda vücutta vitamin B12 konsantrasyonunda azalma.