| Peygamberdevesi | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Mantis religiosa (Bayağı peygamberdevesi)
| ||||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
|
Chaeteessidae | ||||||||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||||||||
|
Manteodea Burmeister, 1829 |
Peygamberdevesi veya Mantid, Mantodea alttakımında yer alan ve hamam böcekleriyle birlikte Dictyoptera takımını oluşturan yaklaşık 1.800 böcek türünün ortak adıdır. Tropik ve sıcak bölgelerde yaşayan, başka böcekler üzerinden beslenen böcek türlerinden oluşan bir familyadır. Bazı uzmanlar Dictyoptera’nın bu iki alttakımını takım düzeyinde sınıflandırırlar. Bu türlerin çoğu tropikal ve subtropikal bölgelerde yaşar.
Peygamberdevesi olarak bilinmesinin nedeni, öndeki iki ayağının eklemlerden kıvrıldığında dua ediyor gibi görünmesidir.
Özellikler
Peygamberdeveleri yavaş hareket eden ve öngöğüs bölütleri çok uzamış olan böceklerdir. Ön bacaklarının birbirini eklemlenen biri dikenli iki uzun parçası (uyluk ve kaval kemikleri) kıvrıldığında avlarını yakalayıp parçalayan bir kıskaca dönüştürür. Peygamber devesi genellikle canlı böceklerle beslenir fakat protein ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamadıkları zamanlarda memeli sınıfından olan cüce fare ve sinek kuşu yediklerine de rastlanmıştır. Vücutları uzun ve incedir. Üçgen kafa yapıları vardır. Ergin mantid, genelde 5 ile 13 cm arasındadır. Erkekler dişilerden daha küçüktür. Erkeklerin göğüsü 8 segmente dişilerinki ise 6 segmente ayrılır.
Kamuflaj
Kamufle olmak için üzerinde yaşadıkları bitkinin, yerin rengini alırlar. Yerde dolaşmaktan çok bitkiler arasında bulunmayı yeğlerler. Bir peygamber devesi yeşil ya da kurumuş bir yaprağa, ince bir dala, bir likene, parlak renkli bir çiçeğe ya da karıncaya benzer bir görünümde olabilir. Bu kamuflaj peygamber devesini düşmanlarından gizlemenin yanı sıra avına sezdirmeden yaklaşmaya ya da kurbanını hareketsiz bir biçimde bekleyerek tuzağa düşürmeye yarar. Karınca taklit eden türleri de bulunur.
Davranış
Hareketsiz bir şekilde avlarını beklerler. Ön ayaklarında avını tutmak için kancalar ve dikenler vardır. Tehlike karşısında dikleşerek, kanatlı türleri ise kanatlarını hışırdatıp parlak uyarı renklerini gösterir. Bunun sebebi kendisini daha büyük göstermektir.
Beslenme
Peygamberdevesi kendinden küçük böceklerle (termit, karınca, hamam böceği, kakalak, sinek, kulağakaçan, kene, cırcır böceği, çekirge, tahta kurdu, tahta kurusu, vs.) beslenir. Ayrıca, yamyamlık vardır ve özellikle çiftleşme sırasında dişiler erkekleri yiyebilir (seksüel yamyamlık). Eğer protein ihtiyaçlarını tam karşılayamazlar ise büyük sürüngen veya iri haşerelerle (kertenkele, çıyan, akrep, örümcek, yılan, fare, vs.) ve bunun yanında küçük kuş türleriyle beslenmeye çalışır. Ender olarak bitki ile beslenir.
Üreme
Dişi böcek çiftleşme sırasında, genelde erkek böceği yer ama erkek böcek kafası ve ayakları yense bile dişiyle çiftleşme yeteneğini kaybetmezler ve dişiler kozaya benzer büyükçe bir kapsül içinde yaklaşık 100-200 yumurta bırakırlar. Kapsül yumurtaları düşmanlardan ve kötü hava şartlarından korur. Dişi mantidlerin yumurtaları ağaç kabuklarında, çalılarda, kayaların üzerinde bulunur. Yumurtaları koyu kahverengi ve çizgilidir. Yumurtadan çıkan nimf 27 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'in kanatları yoktur. Ama vücudunun öbür bölümleri erişkinlere çok benzer. Nimfler erişkinler kadar oburdur ve birbirlerini bile yerler.
Yaşam alanı
Peygamber develerinin büyük bölümü tropik ve astropik bölgelerde yaşar. En iyi bilinen türlerinden olan 7–12 cm uzunluğundaki Mantis religiosa Afrika’nın kuzeyinden Avrupa’nın içlerine kadar yayılmıştır. Yenidünya’daki peygamber develerinden Hymenopus Kanada’da yaşayan tek peygamber devesi türüdür ve bilinen en güzel peygamber devesi türüdür.
Ayrıca bakınız
Galeri
Yaprak görüntüsüne bürünmüş bir Mantid
İyi kamufle olmuş bir Mantid
Çiftleşme sırasında dişi, erkeği yerken
Ters dönmüş bir Mantid.
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Peygamberdevesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
