Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.
Moringa oleifera
Moringa oleifera | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Moringa oleifera
Lam., 1785 |
Moringa oleifera, "Shojne" olarak Bengalce'de, "Munagakaya" olarak Telugu dilinde, "Shevaga" in Marathi dilinde, "Moringa" olarak Tamil dilinde vs. çeşitli dillerde adlandırılır.Moringa cinsinin en çok yetiştirilen ve bilinen türüdür. Mucize ağaç olarak da adlandırılır, bu bitkinin bu adla adlandırılmasının sebebi ise hemen hemen her parçasının ayrı bir değerinin olmasıdır. Zira tohumundan köküne, sapına kadar bitkinin her parçasından yararlanılmaktadır.
Dağılımı
Anavatanı olan Himalayalar eteklerindeki Kuzey Hindistan bölgeleridir. Ancak sonrasında dünyanın pek çok bölgesine kültür türleri gönderilerek yetiştirilmeye başlanmıştır. Şu sıralar Endonezya, Sri Lanka, Malezya,Filipinler, Meksika, Güney Amerika, Orta Amerika'da da yetiştirilmektedir. Afrika'da dahası Orta Doğu'da yetiştirildiği bilinmektedir. Yarı kurak, tropik ve tropik altı iklimlerde yetişebilen bir türdür. Soğuğa dayanıklılık haritasında USDA 9-10 olarak belirtilen bölgelerde de yetiştirilebilmektedir ancak bu tür yerlerde normal olarak ağaç -1 ile -9 santigrat derece civarındaki sıcaklıklarda yapraklarını dökerek, gövdesini kurutarak ölür bununla birlikte kendisi derine kök yaptığı için bir sonraki bahar ayında tekrar yeniden kökten filizlenip, yeniden gövde ve dallarını, yapraklarını, çiçeklerini oluşturabilmektedir. Toprak tercihi de bulunmamaktadır, genel olarak kuru kumlu topraklarda iyi yetişebilmektedir ancak en fakir topraklarda dahi yetişme kabiliyeti de bulunmaktadır. Kuraklığa da dayanıklı bir ağaçtır. Ağaç çok hızlı büyüme kabiliyetine sahiptir, ilk yıl 4 metre büyüyebilir eğer herhangi bir don vs. etkenle karşılaşmazsa sıcak iklimlerde ağacın 6-15 metre arası bir uzunluğa erişebildiği görülmüştür. Ancak kökü derine yaptığı için dar saksılarda yetişebilen bir ağaç olmayıp daha çok bahçelerde ve çok büyük saksılarda yetişebilme kabiliyetine sahiptir.
Yararlanma
Tohumları Malezya'da fıstık olarak yenilir. Kalınlaşmış kökleri yaban turpu gibi yenilebilmektedir. Aşırı derecede besleyici olan yaprakları yeşillik olarak, salatalarda, sebze yemeklerinde yenilebilir. Zira yaprakları aynı ağırlıktaki portakalın 7 misli C vitamini, sütün 4 misli kalsiyum, havucun 4 misli A vitamini, sütün iki misli protein ve muzun 3 misli potasyum içerir. Bununla birlikte ağaç kalsiyum oksalat olarak yapraklarında kalsiyumu depolamakla bu türden kalsiyum depolama vücuda biraz yabancıdır, bununla birlikte şu ana kadar bir zararlı etkisi de tespit edilememiştir. Ancak böbrek taşı sorunu olanların oksalat sebebiyle bu bitkiyi dikkatli şekilde tüketmeleri veyahut beraberinde oksalatı engelleyici gıdalar almaları gerekmektedir. Yaprakları kurutulup toz haline getirilerek de tüketilebilir. Bu durumda bir çorba kaşığı toz 1-3 yaş arası çocukların kalsiyum ihtiyacının %40'ını, protein ihtiyacının %14'ünü, demir ihtiyacının %23ünü, A vitamini ihtiyacının büyük kısmını karşılar. 6 çorba kaşığı toz ise hamilelik ve emzirme süresince bir kadının ihtiyaç duyduğu demir ve kalsiyum ihtiyacının çoğunu karşılar. Ayrıca Filipinler de vs. ülkelerde yaprakları çorba vs. yemek yapımında ve gıda endüstrisinde kullanılmaktadır. Yine yaprakları toz haline getirilip temizlik ve dezenfekte etmek içinde kullanılabilir. Tohumları %38-40 oranında kurumayan Ben Yağı içerir; bu yağ resim, güzel sanatlarda boya içeriği olarak kullanıldığı gibi saat gibi hassas makinelerin yağlanmasında kullanılır. Bu yağ temiz, tatlı ve kokusuz olduğu için parfüm ve saç bakım ürünlerinde de kullanılır. Ağacı kereste olarak kullanılabildiği gibi; bahçelere çit olarak da kullanılabilir. Yağının çıkarılması sonrası kalan tohum posası ve tohumları anti bakteriyel özelliği sayesinde su dezenfektasyonu için belli miktarları aşmamak kaydıyla kullanılabilir.
Buna ilaveten bitki gövdesi çeşitli ülkelerde kök boya olarak kullanılmaktadır. Yine Hindistan ve Sri Lanka'da yerel halk afrodizyak olarak kadın ve erkekler için tohumlarını ilaç gibi kullanmaktadır. Ayrıca açlıkla mücadele için tavsiye edilen ve kullanılan ağaçlardan biridir.
Galeri
Sonjna (Moringa oleifera) kabuğu Narendrapur Kalküta yakınında, Batı Bengal, Hindistan.
Çiçeklenmiş Sonjna (Moringa oleifera) Narendrapur Kalküta yakınında, Batı Bengal, Hindistan.
Moringa oleifera: Çiçek ve meyvesi. MacRichie Ulusal Parkı, Singapur.
Dunt-dalun chin-yei, Myanmar'da ince dallarından yapılan özel ekşi çorba
Dış bağlantılar
- Benefits, Tips for Growers and Uses of Moringa Tree27 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Moringa Flower recipe-a delicacy of Bengali Cuisine
- The home page of the plant family Moringaceae: Photos and information on all 13 species4 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- MoringaNews Network Site
- Trees for Life Moringa Site
- Trees for Life's Moringa Book online
- John Sutherland's Moringa oleifera pages
- General info about moringa10 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- MMPND entry for Moringa
- Philippine Medicinal Plants
- Jed W. Fahey, Sc.D. "Moringa oleifera: A Review of the Medical Evidence for Its Nutritional, Therapeutic, and Prophylactic Properties. Part 1". Trees for Life Journal. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Lydia M. Marero. "A Second Look at the Lowly Malunggay". Philippines Food and Nutrition Research Institute. 6 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- www.gmanews.tv/largevideo, Malunggay may be used in biofuel production - 01/25/20085 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Abs-Cbn Interactive, Guro nakaimbento ng 'malunggay polvoron'
- www.pia.gov.ph, Malunggay eyed as potential biofuel source
- newsinfo.inquirer.net, 4 MIT students here studying ‘malunggay’
- On-farm Food Crops with "Famine Food" Components: Moringa oleifera (Famine Food Guide website)