Karl Ludwig von Bertalanffy (19 Eylül 1901 - 12 Haziran 1972), 20. yüzyılın başlarında en önemli kuramsal biyologlar; bilim felsefesi üzerine, psikoloji, biyofizik üzerinde karşılaştırmalı fizyoloji araştırmaları yapmışlardır. Avusturya kökenli Kanadalı düşünür felsefe sorunlarına biyoloji verilerine dayanarak Genel Sistem Teorisi ve sabit açık sistemlerin kinetik teorisini geliştirdi. Genel Sistem Teorisi Cemiyeti’nin kurucularından aynı zamanda başkan yardımcılarındandı. Sistem metodolojisini psikolojiye ve sosyal bilimlere uygulayan ilk kişilerden biriydi.
Bertalanffy Avusturya'da büyüdü ve daha sonra Viyana, Londra, Kanada ve ABD'de çalıştı.
Biyografi
19 Eylül 1901 yılında Viyana yakınlarında küçük bir kasabada doğdu. On yaşına kadar evde özel eğitmenlerden ders aldı. Almış olduğu eğitimlerle kendini geliştirmeye devam etti. İlk olarak 1918 yılında üniversite seviyesinde felsefe ve sanat tarihi çalışmalarına Innsbruck Üniversitesi'de başladı daha sonra da Viyana Üniversitesi'nde devam etti. 1926 yılında Alman fizikçi ve filozof Gustav Fechner ile doktora tezini tamamladı. İki yıl sonra teorik biyoloji de ilk kitabı olan Kalkınma Modern Teoriler kitabını yayınladı.
Bertalanffy Avusturya Alpler'inde Nisan 1924 yılında eşi Maria ile tanıştı ve sonraki kırk sekiz yıl hiç ayrılmadılar. Kanser çalışma alanında babasının ayak izlerini takip edecek bir oğulları oldu.
Bertalanffy, profesör olarak Viyana Üniversitesi (1934-1948), University of London (1948-1949), Montreal Üniversitesi (1949), Ottawa Üniversitesi(1950-1954), University of Southern California (1955-1958), Menninger Foundation (1958–60), Buffalo Üniversitesi (SUNY) (1969–72) görev yaptı.
Roux 'Archiv für Entwicklungsmechanik, Doğa, Bilim, Amerikan Naturalist, Biyoloji Aylık Dergisi, Bilim Felsefesi dergilerinde, kitaplarda ve ansiklopedilerde teorik biyoloji ve Genel Sistem Teorisi üzerine 200’den fazla makale, 10’nun üzerinde monografi yazdı.
12 Haziran 1972 yılda 70. doğum gününü kutladı ve ani bir kalp krizi geçirdi ve kısa bir süre sonra gece yarısı öldü.
Çalışması
Genel Sistem Teorisi çalışmalarında iki yöntemden söz edilebilir. Birincisi, Ludwig Von Bertalanffy’nin geliştirdiği temelde deneysel olan bir yöntemdir. Buna göre, sistemler algılandıkları biçimde gözlenip incelenir ve daha sonra bu gözlem sonuçları ifade edilir.
İkinci olarak ise W.Ross Ashby'nin düşünülebilen bütün sistemleri göz önüne alarak, bunları üzerinde işlem yapılabilecek, yargılara varılabilecek en uygun boyuta indirgediği yöntem yer almaktadır.
Bertalanffy, o güne kadar fizik alanında çalışılan tüm sistemlerin kapalı olduğuna, dış dünya ile etkileşim içinde olmadıklarına dikkat çekmiştir. Oysa bir biyolog olarak çoğu fenomen için böyle bir yaklaşımın imkânsız olduğunu bilinmekteydi. Yaşayan bir organizmanın çevresinden ayrıldığında, kısa bir süre içinde oksijen, besin ve su yetersizliğinden öleceğini hatırlatarak organizmaların açık sistemler olduğunu ve açık sistemlerin sürekli olarak çevreleriyle madde ve enerji değişimi yapmadan yaşayamayacaklarını dile getirmiştir. Böylece ilk kez dış çevre faktöründen bahsedilmiştir.
Açık sistemlerin kendileri dışındaki sistemlerle etkileşim içinde olmaları, bu tür sistemlerin en büyük özelliğidir. Bu etkileşimin iki yolu vardır: Girdi ve Çıktı. Girdi, sisteme dışarıdan gelen her şey, çıktı ise sistemden çevreye gitmek için ayrılan her şey olarak tanımlanabilir. Sistem ve çevre bir sınırla birbirlerinden ayrılırlar. Örneğin canlı sistemlerde deri, sınır görevini görür. Bir sistemin çıktısı, genellikle girdinin direkt ya da endirekt sonucudur. Dışarı çıkan her şey daha önceden içeri girmiş olmalıdır. Tabii ki sistem girdi ve çıktı arasında kalan bir geçiş tüneli değildir; aktif bir işlemcidir. Örneğin aldığımız oksijen vücudumuzdan karbondioksit olarak çıkar. Girdinin sistem tarafından çıktıya dönüştürülmesi işlemine dönüşüm (transformation) denir.
Modern organizasyon teorisinin temelini oluşturan sistem yaklaşımı, ikinci dünya savaşından sonra egemen olmaya başlamış ve temelde biyoloji ve fizikte kullanılan bu teori, organizasyonlarda da başarılı bir şekilde uygulanmaya başlamıştır. Karmaşık yapılı organizasyonların incelenmesi ve beşeri ilişkilerin öneminin anlaşılmasıyla organizasyonlar sosyal sistemler olarak ele alınmıştır. Sistem yaklaşımı analitik bir özelliğe sahiptir ve Bertalanffy tarafından 1920'lerde ortaya atılan genel sistem teorisiyle başlamıştır.
Sistem teorisinde sistemin genel amaçlarının neler olduğunun belirlenmesi önemlidir. Sistemin stratejik açıdan önemli kısımları, bunlar arasındaki karşılıklı bağlılığın özelliklerinin araştırılması ve bu kısımları birleştiren süreçlerin neler olduğu temel noktadır. İşletmenin alt sistemleri ve üst sistemleri çevreyle devamlı ilişki halindedir.
Bertalanffy’nin biyoloji teorisi altında yapmış olduğu çalışmaların sonucu; günümüzde durağan olmayan yapıları ve öz örgütlenmenin dinamiklerini inceleyen modern sistem teorilerinin gelişimini ileri itmiş olmasıdır. Son söz Ludwig von Bertalanffy'in:
| “ |
"…Sistemlerin geleneklere göre özelliklerini ele alan genel bir sistem kuramının varlığını, değişken ve parametreleri tanımlayarak, özel uygulamalar somut gerçekleri ile göstermektedir. Yine de başka ifadeyle, bu tür örnekler, doğanın muntazam bir istikrarını gösteriyor" |
„ |
İlave Kaynaklar
- Sabine Brauckmann (1999). Ludwig von Bertalanffy (1901--1972)14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ISSS Luminaries of the Systemics Movement, January 1999.
- Ludwig von Bertalanffy9 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. the information philosopher
