Kalsiyum karbonat

Kalsiyum karbonat
IUPAC adı Kalsiyum karbonat
Diğer adlar Kireçtaşı; kalsit; aragonit; tebeşir; mermer; inci; istiridye
Tanımlayıcılar
CAS numarası	471-34-1
PubChem	10112
EC numarası	207-439-9
KEGG	D00932
ChEBI	3311
RTECS numarası	FF9335000
ATC kodu	A02AC01,Şablon:ATC
SMILES	[Ca+2].[O-]C([O-])=O
InChI	1/CH2O3.Ca/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+2/p-2
ChemSpider	9708
Özellikler
Molekül formülü	CaCO3
Molekül kütlesi	100.0869 gr/mol
Görünüm	İnce beyaz toz; tebeşir tadında
Koku	kokusuz
Yoğunluk	2.711 gr/cm³ (kalsit) 2.83 gr/cm³ (aragonit)
Erime noktası	1339 °C (kalsit) 825 °C (aragonit)
Kaynama noktası	parçalanır
Çözünürlük (su içinde)	0.013 gr/L (25 °C)
Çözünürlük (sulandırılmış asitler içinde)	çözünür
Asitlik (pKa)	9.0
Yapı
Kristal yapı	Trigonal
Termokimya
Standart formasyon entalpisi (ΔfHo298)	−1207 kJ•mol−1
Tehlikeler
NFPA 704	0 0 0
Parlama noktası	825 °C
ABD maruz kalma limiti (PEL)	TWA 15 mg/m³ (total) TWA 5 mg/m³ (solunum)
LD50	6450 mg/kg (oral, sıçan)
Belirtilmiş yerler dışında verilmiş olan veriler, Standart sıcaklık ve basınçtadır. (25 °C, 100 kPa)
Bilgi kutusu kaynakları

Kalsit mineralinin kristal yapısı

Kalsiyum karbonat, halk arasında kireç taşı olarak bilinen bir tür kimyasal bileşiktir. Bileşik formülü CaCO₃ şeklindedir. Bu bileşik doğada en fazla eski kayaçlarda ve deniz kabuklarında bulunur. Kalsiyum karbonat, antiasitlerin bir üyesi olsa da, fazlası biyolojik olarak zararlıdır.

Kalsiyum karbonatın doğada bulunduğu kayaçlar içinde en yoğun bilinenleri, aragonit, kalsit, vaterit, tebeşir, kireç taşı, mermer ve travertendir. Bir kayaç üzerinde kalsiyum karbonatın varlığının tespit edilmesi için hidroklorik asit veya sülfürik asit kullanılır.

Kimyasal özellikleri

• Kalsiyum karbonat, diğer karbonat türleriyle hemen hemen aynı özellikleri taşır. Güçlü asitlerle karşılaştığında karbon dioksit gazı açığa çıkar:

CaCO_3(k) + 2HCl_(s) → CaCl_2(s) + CO_2(g) + H₂O_(s)

• Yine 840 °C'ye kadar ısınan kalsiyum karbonat, karbon dioksit açığa çıkarır ve entalpi 178 kJ/mol enerjisiyle kalsiyum oksit ve karbon dioksit oluşur:

CaCO₃ → CaO + CO₂

Kullanım alanları

500 mg'lık kalsiyum karbonat içeren haplar.

Kalsiyum karbonat, sanayide, mermer, tebeşir ve kireç taşı gibi farklı malzemelerin üretiminde yoğun olarak kullanılır. Aynı şekilde boya malzemelerinin üretilmesinde yoğun olarak bu bileşikten yararlanılır. PVC üretiminde de kullanılan kalsiyum karbonat, seramik yapımında yararlanılan bir moleküldür. Tıp alanında,genellikle Böbrek fonksiyonunu kaybetmiş, kandaki fosforu idrar yolu ile atamayan kronik böbrek yetersizliği durumlarında besinlerdeki fosforu bağlamasında, fosfatlı bileşiklerin dengelenmesinde kullanılır. (phos-ex) Gıda alanında ise E170 adıyla katkı maddesi şeklinde ve soya sütünde kullanılır. Son yıllarda çevresel dengenin sağlanmasında kalsiyum karbonatın önemli bir yere sahip olduğu görülmüştür.

Ayrıca bakınız

• Mermer
• Mürekkep balığı
• Mürekkep balığı kemiği
• Okyanusların asitlenmesi