Hemoglobin A1c

Hemoglobin A_1c, diğer ismiyle glikozillenmiş hemoglobin, şeker hastalığında tedavinin etkinliğini ölçmek, kimi zaman da şeker hastalığı tanısı koymak için kullanılan bir kan tahlilidir. Hemoglobin A_1c sıklıkla HbA_1c olarak da kısaltılır. Şeker hastalığı tedavisinde geçmiş iki-üç aya ait kan şekeri profili hakkında bilgi verdiği için geçtiğimiz yıllar içinde artan sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır.

HbA_1c nasıl ölçülür?

Laboratuvarda hemoglobin A_1c ölçümü için kan vermek diğer tahliller için kan vermekten farksızdır. Aşağıda açıklanacak nedenler ve testin doğası gereği eğer o gün sadece hemoglobin A_1c değeri ölçülecekse, bu tahlil kan verirken aç ya da tok olmanızın önemi yoktur.

Geleneksel laboratuvar yöntemlerinin yanı sıra doktor muayenehanelerine yönelik birkaç dakikada sonuç veren ölçüm sistemleri hatta evde kendi hemoglobin A1c değerinizi ölçebileceğiniz son-kullanıcı ürünleri 15 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. de vardır.

Hemoglobin A_1c ölçümünün şeker hastalığının daha iyi kontrol edilmesine ve dolayısıyla şeker hastalığına bağlı komplikasyonların gelişme riskini azalttığına dair sağlam araştırma verileri bulunmaktadır.

HbA_1c testi ne ölçer?

Kanımızdaki alyuvarlar görevi oksijen taşımak olan hemoglobin isimli maddeyi içerirler. Dolaşıma katılan alyuvarların ömrü ortalama 120 gündür. Alyuvarlarda bulunan hemoglobin, kan şekerine maruz kaldığında glikozillenme denilen bir reaksiyon gerçekleşir. Glikozillenme reaksiyonu, kandaki şeker moleküllerinin hemoglobine yapışarak yapısal değişikliğe neden olması diye tarif edilebilir.

Alyuvarların ömrü olan 120 gün boyunca, hemoglobinin glikozillenme oranı kan şekeri değerlerine paralel olarak artar. Hemoglobin A_1c testi de yukarıda bahsedilen glikozillenme oranını ölçmektedir. Tahlil yaptırmadan önceki aylarda kan şekeri değerleri yüksek seyretmişse, hemoglobin moleküllerinin glikozillenme oranı da artar ve dolayısıyla hemoglobin A_1c seviyesi artar.

Hemoglobin A1c testine benzer prensiple çalışan diğer bir test de früktozamin testidir. Früktozamin testinde hemoglobin molekülleri yerine bir kan proteini olan albuminin kan şekeri düzeylerine bağlı yapısal değişime uğrama oranı ölçülür. Albuminin dolaşımdaki ortalama ömrü 2-3 hafta kadar olduğundan, früktozamin tahlilden önceki 2-3 haftaya ait kan şekeri profili hakkında fikir verir.

HbA_1c değerleri ne anlama gelir?

Ortalama alyuvar ömrü yaklaşık dört ay olduğundan hemoglobin A_1c değerleri, tahlil için kan verilmesinden bir ay öncesinden başlayarak geriye doğru iki-üç aylık dönemde kan şekeri değerlerinin nasıl seyrettiğine ilişkin bilgi verir.

Hemoglobin A_1c testinin hakkında bilgi verdiği zaman aralığını bir örnekle açıklayalım: 15 Mayıs günü test için kan verilmişse, ölçülen hemoglobin A_1c değeri 15 Ocak (veya 15 Mart) - 15 Nisan tarihleri (kan verilmesinden bir ay öncesinden başlayarak geriye doğru iki-üç aylık dönem) arasındaki şeker profili hakkında bilgi verecektir.

Aşağıdaki tablo, Diabetes Care 7 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. dergisinde 2003 yılında yayınlanan Test of Glycemia in Diabetes 22 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. başlıklı makaleden alınmıştır. Tabloda hemoglobin A_1c değerlerinin yaklaşık olarak karşılık geldiği ortalama kan şekeri değerlerini görebilirsiniz.

Aşağıdaki değerler Ortalama Kan Şekeri (mg/dl) = (HbA_1c * 35.6) - 77.3 formülü kullanılarak hesaplanmıştır, Ancak Ortalama Kan Şekeri (mg/dl) = (HbA_1c * 28.7) – 46.7 formülü ile de daha doğru hesplandığı aşağıda yazmaktadır.

Örneğin, hemoglobin A_1c seviyeniz ölçüldü ve sonucu %7 bulunduysa geçmiş üç ay boyunca kan şekeri seviyeniz 170 civarında seyretmiş anlamını çıkarabilirsiniz.

Tabloda verilen %6-%12 aralığının dışındaki hemoglobin A_1c değerlerine karşılık gelen ortalama kan şekeri değerleri geleneksel olarak Ortalama Kan Şekeri (mg/dl) = (HbA_1c * 35.6) - 77.3 formülü kullanılarak hesaplanabilir. Yakın geçmişte sonuçları yayınlanan ve 2700 kişiyi kapsayan bir araştırmaya göre Ortalama Kan Şekeri (mg/dl) = (HbA_1c * 28.7) – 46.7 formülü daha doğru sonuç vermektedir.

Internet üzerinde hemoglobin A_1c değerlerinin karşılık geldiği ortalama kan/plazma glükoz değerlerini veya kan/plazma glükoz değerlerine karşılık gelen hemoglobin A_1c değerlerini hesaplamaya yarayan ama prensipte yukarıdaki formülü kullanan pek çok çevrimiçi hesap makinesi bulabilirsiniz.

• Kan/plazma glükoz düzeyinin hemoglobin A_1c değerine çevrimi (İngilizce)
• Hemoglobin A_1c değerinin kan/plazma glükoz düzeyine çevrimi (İngilizce) 27 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

HbA_1c’nin normal sınırları nedir?

Normal hemoglobin A_1c değeri %3 ile %6 aralığındadır.

Bugünkü veriler ışığında şeker hastalığı tedavisinde güvenli kabul edilen hedef hemoglobin A_1c değeri %6.5′dir.

Daha düşük hemoglobin A_1c değerlerinin şeker hastalığına bağlı bazı komplikasyonların riskini azalttığına dair veriler bulunmasına rağmen, hemoglobin A_1c değerleri %6.5'in altına çekildiğinde hipoglisemiye (kan şekeri düzeyinin normalin alt sınırının altına inmesi) bağlı komplikasyon riski artmaktadır.

HbA_1c ne zaman ve ne sıklıkla ölçülmeli?

Son bilimsel veriler ışığında tüm dünyada kabul gören tavsiye ve uzlaşma metinleri yayınlayan Amerikan Diyabet Birliği 30 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,

• şeker hastalığı şüphesi ile yapılan ilk doktor ziyaretinde,
• tedaviye başlanıp şeker seviyeleri dengelendikten sonra, ve,
• izleyen dönemde her altı ayda bir

hemoglobin A_1c seviyesinin ölçülmesini tavsiye etmektedir.

Birlik, ayrıca kan şekeri profilinin tedavi hedeflerine getirilmesinde zorluk çekilen olgularda hemoglobin A_1c seviyesinin üç ayda bir ölçülmesini salık vermektedir.

Dış bağlantılar

• Hemoglobin A1c konulu blog girdileri 26 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• RealAge Sağlık Ansiklopedisi - Hemoglobin A1c Testi
• Bayer Diyabet Ürünleri - A1C Testi (Hemoglobin A1C veya HbA1C)
• MedlinePlus Medical Encyclopedia - HbA1c (İngilizce) 6 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.