Kladistik ya da filogenetikte, bir dış grup incelenen organizma grubu içindeki evrimsel ilişkileri belirlerken daha uzaktan ilişkili olan ve referans grubu olarak kullanılan organizmalar grubudur. Dış grup, iç grup için bir karşılaştırma noktası olarak kullanılır ve özel olarak da filogeninin kökünün olmasını sağlar. Özellik değişikliğinin yönü yalnızca kökü olan bir filogeni sayesinde belirlenebildiği için dış grubun seçimi bir filogeni içinde özelliklerin evrimini anlayabilmek için gereklidir.
Tarihçe
Her ne kadar dış grup kavramı kladistiğin ilk günlerinden beri kullanılmış olsa da "dış grup" terimi 1970'lerin başlarında Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nde kullanılmaya başlandığı düşünülmektedir.
Dış grup seçimi
Seçilen dış grubun iç grup ile, iç grubun kendi içinde olduğundan daha az ilişkili olduğu varsayılır. Bu ilişkilerden çıkarılan evrimsel sonuç dış grup türlerinin iç grup ile olan ortak atalarının iç grubun ortak atasından daha eski olduğudur. Dış grup seçimi bir filogeninin topolojisini değiştirebilir. Dolayısıyla filogenetikçiler kladistik analizde birden fazla dış grup kullanırlar. Çoklu dış grup kullanımının tercih edilmesinin nedeni zayıf dış grup adaylarının seçilmesine karşın iç grubun monofiletikliği varsayımını sınayabilmek için daha sağlam bir filogeni oluşturulmasına olanak vermesidir.
Bir dış grup olarak değerlendirilebilmesi için bir taksonun şu özellikleri sağlaması gerekir:
- İç grubun bir üyesi olmamalı,
- İç grupla anlamlı bir karşılaştırma yapılabilmesi için iç grup ile ilişkili olmalı.
Dolayısıyla uygun bir dış grup filogenetik araştırmaya konu olan kladın açık bir şekilde dışında yer almalıdır. İç grubun içine yerleştirilebilecek bir dış grup filogeninin kökü için kullanıldığında filogenetik ilişkilerin ve özelliklerin evrimi konusunda doğru olmayan sonuçlara yol açacaktır. Ancak dış grubun iç gruba olan ilişkisinin optimal düzeyi filogenetik analizin derinliğine bağlıdır. Çok belirgin olmayan nüansların incelenmesinde iç gruba çok yakın akraba bir dış grubun seçilmesi daha uygunken gereksiz yere çok uzak bir dış grubun seçilmesi en son ortak ata nedeniyle olan doğrudan evrimsel ilişkinin yakınsak evrim ile karıştırılmasına neden olabilir. Daha basit filogenetik için örneğin bir cins içindeki kladın evrimsel ilişkilerini çözümlemede dış grup kardeş kladın bir üyesi olabilir. Ancak daha derin filogenetik analiz için daha az ilişkili taksonlar kullanılabilir. Örneğin, Jarvis vd. (2014) kuş filogenisinin erken dalları için dış grup olarak insanları ve timsahları kullanmışlardır.Moleküler filogenetikte ikinci gerekliliği karşılamak genel olarak dış grubun DNA ya da protein dizilerinin iç grubun dizileri ile başarılı bir şekilde hizalanmasıdır. Her ne kadar maksimum global sadelik ile dış grupları belirlemek için algoritmik yaklaşımlar bulunsa da genellikle bazı özellik durumlarının sürekli ve nicel doğasını yansıtamama nedeniyle sınırlara sahiptirler. Özellik durumları atadan gelen ya da gelişmiş olan ve filogenetik ağacın dallanma örüntüsünün kurulumunu etkileyen niteliklerdir.
Örnekler
Ayrıca bakınız
- Apomorfi, bir organizmanın gelişmiş özelliği
- Kardeş grup, aiç gruba yakından ilişkili olabilen grup
- Plesiomorfi, bir organizmanın atadan kalma özelliği
- İlkel (filogenetik), atadan kalma özellikler için kullanılan terim