Cam tavan, toplumda kadınların ve/veya azınlık grubu oluşturan kişilerin maruz kaldıkları ve mevcut hiyerarşik düzende belli bir seviyenin üstüne yükselmelerine engel olan soyut ayrımcılığı ifade eden bir metafordur.
Özellikle kadınların çalışma hayatlarında yükselişlerini engelleyen mekanizmaları ifade etmek için kullanılır. “Tavan” kelimesi kadınların kariyer basamaklarını tırmanırken karşılaştığı bariyeleri ifade eder; “cam” kelimesi bu sınır ya da bariyerlerin göreli görünmezliğini ve inceliğini gösterir.
Mefaforun ortaya çıkışı ve yaygınlaşması
Cam tavan metaforu, ABD'de The Wall Street Journal adlı günlük gazetede 1986'da yayınlanan, Carol Hymowitz ve Timothy D. Schellhard'ın kaleme aldığı "Cam Tavan: Kadınlar Neden Zirvedeki Pozisyonlara Gelmelerini Engelleyen Görünmez Bariyeri Aşamıyor?" başlıklı makalede kullanıldıktan sonra yaygınlaşmıştır. Yazarlar bu makalede kadın yöneticilerin, açık ayrımcılığa maruz kalmaktan ziyade “kurumsal gelenek" ve önyargı nedeniyle engellenişlerini incelediler. Terim, daha önce 1984'te Adweek dergisinde yayımlanan bir yazıda İngiliz yazar Gay Bryant tarafından kullanılmıştı. Gay Bryant, şöyle demişti:
| “ | Kadınlar belli bir noktaya ulaştı -ben buna cam tavan diyorum-. Orta düzey yönetimin tepesindeler ve orada duruyor, takılıp kalıyorlar. | ” |
Kavramın akademik camiada benimsenmesi Morrison, White ve Velsor’un 1987 yılında yayımlanan “Cam Tavanı Kırmak: Kadınlar Amerika'nın En Büyük Şirketlerinin Zirvesine Ulaşabilir mi?" başlıklı kitabı ile oldu. Yazarlar cam tavanı, "örgütlerde kadınların üst yönetim kademelerine yükselmesini engelleyen bir bariyer" olarak tanımladı.
Aynı metafor, ABD şirketlerinde siyah çalışanların yükselmelerini engelleyen soyut ayrımcılığı ifade için de kullanılmıştır. Beyazların çoğunlukta olduğu ülkelerde cam tavan sendromundan en çok mağdur olan ve "cam tavanı kırması" en zor olan kesimin, her iki grubun kesişimi noktasında bulunan azınlık (siyah) kadınlar olduğu iddia edilmiştir.
