| Bupropion | |
|---|---|
| |
| |
| Sistematik (IUPAC) adı | |
| (RS)-2-(tert-Butylamino)-1-(3-chlorophenyl)propan-1-one | |
| Kimlik belirteçleri | |
| CAS numarası | 34911-55-2 |
| ATC kodu | N06 AX12 |
| PubChem | 444 |
| DrugBank | DB01156 |
| Kimyasal özellikler | |
| Kimyasal formül | C13H18O1N1Cl1 |
| Farmakokinetik özellikler | |
| Proteine bağlanma | % 84 |
| Metabolizma | Karaciğer |
| Yarılanma ömrü | 11-21 Saat |
| Atılma | % 87 Böbrek ile idrar. |
| Tedavi bilgileri | |
| Gebelik kategorisi | ABD - C |
| Uygulama yolu | Oral |
Bupropion, ilk ticari isimleri olan Wellbutrin ve Zyban olarak da bilinen ilaçdır. Öncelikle majör depresif bozukluğu tedavisinde ve sigarayı bırakmada destek amaçlı kullanılan atipik antidepresandır. Bupropion etkili bir antidepresan kabul edilir ancak antidepresan tedavide birinci basamak kullanılmakta olan seçici serotonin geri alım inhibitörü'ne (SSRI) tam yanıt alınmayan durumlarda ek ilaç olarak da kullanılmaktadır. Bupropion'u diğer antidepresanlardan ayıran birkaç özelliği vardır: Genellikle cinsel işlev bozukluğuna ve kilo alımına neden olmazlar ve uyku hali ile ilişkili değildirler. Ayrıca hipersomniya ve yorgunluk semptomlarını iyileştirmede SSRI'lardan daha etkilidir.
Bupropion'un yaygın yan etkileri ağız kuruluğu, bulantı, kabızlık, uykusuzluk, anksiyete, titreme ve aşırı terleme olarak sayılabilir. Artan kan basıncı da dikkat çekicidir. Nadir fakat ciddi yan etkileri epileptik nöbet,karaciğer toksisitesi,psikoz, ve aşırı doz kullanım riskini içerir.Hamilelik sırasında bupropion kullanımı, doğuştan kalp kusurları olasılığının artmasına sebep olabilir.
Bupropion, bir norepinefrin-dopamin geri alım inhibitörü ve bir nikotinik reseptör antagonisti olarak etki yapar. Kimyasal olarak, doymuş katinonların ve daha genel olarak doymuş amfetaminlerin ve doymuş fenetilamin sınıfına ait bir aminoketondur.
Bupropion 1969 yılında Burroughs Wellcome'da çalışan Nariman Mehta tarafından formüle edilmiştir. İlk olarak 1985 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde tıbbi kullanım için onaylanmıştır. Bupropion, 2000 yılında yeniden adlandırılmadan önce, ilk olarak amfebutamon jenerik adıyla tanımlanmıştır. 2018'de, 24' milyon reçete ile Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık reçete edilen 27. ilaç olmuştur.
Tıbbi kullanımlar
Depresyon
Kontrollü klinik çalışmaların çoğu, depresyon tedavisi için bupropionun etkinliğini desteklemektedir. Karşılaştırmalı bire bir klinik çalışmalar, bupropiyonun depresyona karşı fluoksetin, sertralin, paroksetin ve venlafaksine karşı yanıt oranında benzer olduğunu göstermektedir. Ancak remisyon oranı buproprion lehine olma eğilimindedir.
Sonbahar ve kış aylarında verilen bupropion, tekrarlayan mevsimsel duygudurum bozukluğundan mustarip olanlarda depresyon gelişimini önler: Bupropion alan katılımcıların %15'i majör bir depresif dönem yaşarken, plasebo alanların %27'si bu durumu yaşamıştır. Bupropion, diğer antidepresanlara benzer etki bipolar bozuklukta depresyonun iyileşmesine katkı sağlar.
Bupropion, onu diğer antidepresanlardan ayıran birkaç özelliğe sahiptir: örneğin, çoğu antidepresandan farklı olarak, genellikle cinsel işlev bozukluğuna neden olmaz ve cinsel yan etkilerin ortaya çıkması plasebodan farklı değildir. Bupropion tedavisi kilo alımı ile ilişkili değildir; aksine, çalışmaların çoğunda bupropion ile tedavi edilen katılımcılarda önemli kilo kaybı gözlemlenmiştir. Bupropion tedavisi ayrıca diğer antidepresanların yol açabileceği uyku hali ile de ilişkili değildir. Bupropion, depresyonlu hastalarda hipersomni ve yorgunluk semptomlarını iyileştirmede seçici serotonin geri alım inhibitörlerinden (SSRI'lar) daha etkilidir. Yüksek anksiyeteli depresyon tedavisinde bupropion ile karşılaştırıldığında SSRI'lar avantajlı görünmektedir. Orta veya düşük kaygılı depresyon için ise benzer sonuçlara sahiptir.
Kullanılan bir SSRI'ya bupropion eklenmesi SSRI'ye yanıt alınamadığında yaygın bir stratejidir ve klinik deneylerle kanıtlanmıştır. Bununla birlikte, atipik antipsikotik aripiprazol ilavesine göre daha yetersiz görünmektedir.
Sigara bırakma
Sigarayı bırakmaya yardımcı olarak reçete edilen bupropion, tütün arzusunun şiddetini ve depresif ruh hali, sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü ve iştah artışı gibi yoksunluk semptomlarını azaltır . Başlangıçta bupropion, sigarayı bıraktıktan sonraki ilk haftalarda sıklıkla meydana gelen kilo alımını yavaşlatır. Ancak zamanla bu etki önemsiz hale gelir.
Bupropion tedavisi yedi ila on iki hafta sürer ve hasta yaklaşık on gün sonra tütün kullanımını bırakır. Tedavi dönemi sonrası bupropionun sigaradan uzak durmayı sürdürmedeki etkinliği ise sonraki 3 ayda tütün yoksunluğu yaşama oranı %37' iken bir yılda %20'ye düşerek zamanla azalır. Bupropion tedavisinin uzatılmasının sigaranın tekrarlanmasını önlemeye yardımcı olup olmadığı açık değildir.
Genel olarak, tedaviden altı ay sonra bupropion, sigarayı bırakma olasılığını plaseboya kıyasla yaklaşık 1,6 kat artırır. Bu açıdan bupropion, nikotin replasman tedavisi kadar etkilidir ancak vareniklinden daha düşüktür. Bupropion ve nikotin replasman tedavisini birleştirmek, bırakma oranını artırmaz.
Çocuklarda ve ergenlerde, sigarayı bırakmak için bupropion kullanımının önemli bir fayda sağladığı görülmemektedir. Hamile kadınlarda sigarayı bırakmaya yardımcı olmak için kullanımına ilişkin kanıtlar yetersizdir.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
DEHB tedavisi, bupropionun onaylanmış bir kullanımı değildir ve Amerikan Pediatri Akademisi'nin DEHB tedavisine ilişkin mevcut (2019) kılavuzunda bahsedilmemiştir. Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda DEHB tedavisi için bupropionun sistematik incelemeleri, bupropiyonun DEHB için etkili olabileceğini belirtmektedir. Ancak bu sonucun dikkatle yorumlanması gerektiği konusunda uyarıda bulunmaktadır. Çünkü klinik araştırmalar hasta sayısının azlığı ve çalışma kalitesi riski nedeniyle düşük kalitededir.
Cinsel işlev bozukluğu
Bupropion, diğer antidepresanlardan daha az cinsel işlev bozukluğuna neden olur. Bir dizi çalışma, bupropionun diğer antidepresanlardan daha az cinsel işlev bozukluğu yapmadığını ama SSRI antidepresanlarının neden olduğu cinsel işlev bozukluğu dahil olmak üzere cinsel işlev bozukluğunu hafifletmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bupropion veya bir bupropion/trazodon kombinasyonunun, hipoaktif cinsel istek bozukluğu (HSDD) olan ve depresyonda olmayan kadınlarda bazı cinsel işlev ölçümlerini iyileştirebileceğini öne süren küçük çalışmalar da yapılmıştır. Uluslararası Kadın Cinsel Sağlığı Çalışmaları Derneği'nin uzman fikir birliği önerisine göre, sınırlı güvenlik ve etkinlik verilerine rağmen bupropion, HSDD için endikasyon dışı bir tedavi olarak kabul edilebilir.
Kontrendikasyonlar
Bupropion bazı durumlarda kontrendikedir; Bupropiyona veya yardımcı maddelerden herhangi birine karşı aşırı duyarlılığı olan hastalarda, nöbet insidansı doza bağlı olduğundan, bupropiyon içeren herhangi bir başka ilaçla birlikte kullanılmasında, halen nöbet bozukluğu olan veya nöbet hikayesi olan hastalarda, bilinen merkezi sinir sistemi tümörü olan hastalarda, tedavi sırasında herhangi bir zamanda alkol ya da kullanımının durdurulmasına nöbet riskinin eşlik ettiği bilinen herhangi bir ilaç (özellikle benzodiazepinler ve benzodiazepin-benzeri ilaçlar) kullanmayı birdenbire bırakan hastalarda kullanılmamalıdır. Ayrıca şiddetli karaciğer sirozu olan hastalarda, bulimia veya anoreksia nervoza teşhisi konulan veya bu bozuklukları daha önceden bulunan hastalarda kaçınılmalıdır. Bupropion ve monoamin oksidaz inhibitörlerinin (MAOI) birlikte kullanılması kontrendikedir. İrreversibl MAO inhibitörlerinin kullanılmasının durdurulmasından sonra bupropion tedavisine başlanabilmesi için aradan en az 14 gün geçmiş olmalıdır. Reversibl MAO inhibitörlerinin kullanılmasının durdurulmasından sonra 24 saat geçmiş olması, Bupropion tedavisine başlanabilmesi açısından yeterlidir.
Yan etkiler
Yaygın olarak anoreksia, insomnia, baş ağrısı, ağız kuruması ve karaciğer enzimlerinde yükselme gibi yan etkiler gözlenebilir.
Farmakoloji
Bupropiyon hidroklorür, suda, etanol ve metanolde kolaylıkla çözünen, kristalize, beyaz renkli bir tozdur. Acı bir tadı vardır ve oral mukozada lokal anestezi hissi oluşturur. Emilim olarak sağlıklı gönüllülere oral yoldan modifiye salımlı tablet olarak günde bir kere 300 mg bupropiyon hidroklorür uygulamasından sonra yaklaşık 160 ng/ml olan maksimum plazma konsantrasyonları (Cmax) yaklaşık 5. saatte gözlenmektedir. Hidroksibupropiyonun eliminasyon yarılanma ömrü yaklaşık 20 saattir.
Dış bağlantılar
- "Bupropion". Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine. 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
- "Bupropion hydrochloride". Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
- "Bupropion hydrobromide". Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine. 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.