Bitkisel hormonlar (ya da fotohormonlar), bitkilerin büyümesini ve gelişmesini sağlayan hormonlardır.
Sınıflandırılması
Çok sayıda bitkisel hormon vardır. Bunlar benzer özellikleri ve etkileri dikkate alınarak beş ana grupta incelenir.
Absisik asit
Absisik asit (ABA), uyku halinin (dormansi) devamlılığını sağlayarak tohumların çimlenmesini engeller. Böylece toprağa düşen tohumların uygun zamanda çimlenmesini düzenler. Kurak ortamlarda çimlenmeyi önler. Aşırı kurak ortamlarda bitkinin stomalarını kapatarak yapraklardan su kaybını engeller. Böylece bitkinin kurak ortama uyumunu arttırır.
Oksin
Oksinler, bitkinin boyca uzayıp farklılaşmasında, yönelim olaylarında, yaprakların dökülmesinde ve meyvelerin olgunlaşmasında etkilidir. Tepe tomurcuğunda ve uç meristemlerde (apikal) üretilir. Işığa yönelme (fototropizma) bu hormon etkisiyle gerçekleşir.
Sitokinin
Tohumların gelişimi sırasında oksinle birlikte çalışarak kök ve gövde oluşumunu düzenler. Ayrıca kloroplast oluşmasını sağlayarak yaprakların sararmasını ve yaşlanmayı önler.
- Hücre bölünmesini uyarır.
- Bitkide büyümeyi sağlar.
- Tomurcuklardan filiz ve yaprak oluşumunu uyarır.
Etilen
Olgunlaşmakta olan meyvelerin dokularında, kök nodüllerinde, yaşlanan yapraklarda ve çiçeklerde bulunan bitkisel hormondur. Gaz halinde bulunan tek hormondur.
- Meyve olgunlaşmasını ve tatlanmasını sağlar.
- Nişastanın şekere dönüşmesini sağlar.
- Yaprak sararması ve dökülmesini etkiler.
- Tohum çimlenmesi ve tomurcuklanmada etkilidir.
- Salgılandığı bölgede etkilidir.
Giberellin
- Gövdenin hızlı ve anormal uzamasını sağlar.
- Tohum çimlenmesini uyarır.
- Çiçeklenmeyi ve erken çiçek açmayı uyarır.
- Meyve büyümesini sağlar.
- Tohumda depo nişastanın kullanılabilir glikoza dönüşümünü uyarır.
- Yaprak dökümünü engeller.
- Duygu Özpolat. "Merak Ettikleriniz". 15 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
- "Bitkilerde Hormonlar". 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
- Ahmet Metin KUMLAY, Tamer ERYİĞİT. "Bitkilerde Büyüme ve Gelişmeyi Düzenleyici Maddeler: Bitki Hormonları" (PDF). 30 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
