Antropometri, insan vücudunun ölçüleri ile ilgilenen bir tekniktir. Yunanca anthropo (insan) ve metrikos (ölçme) sözcüklerinden türetilmiştir.
Antropometri bilimi, bireyler veya gruplar arasında, anatomi, coğrafi bölge ve meslek grupları gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanan farklılıkları ve benzerlikleri saptayarak daha geniş bir insan kitlesine uygun tasarımlar yapma imkânı sağlar. Bu tasarımlar için belirlediği vücut ölçüleri arasında, vücut hareketsiz ve belirli bir standart pozisyondayken alınan yapısal vücut ölçüleri ve vücut hareket halindeyken alınan fonksiyonel vücut ölçüleri bulunur.
Ölçüler
Referans Noktaları
Antropometrik ölçümlerin standartlaştırılması amacıyla bazı referans noktaları belirlenmiştir:
- Yedinci boyun omuru (cervicale noktası)
- Ense kökü
- Yan boyun başlangıcı
- Omuz başı (acromion noktası)
- Omuz ortası
- Arka kol başlangıcı (triceps)
- Maksimum pazu kesiti
- Dirsek (olecranon)
- Bilek kesiti
- El başlangıcı
- Başparmak başlangıcı
- Kasların simetri merkezi
- Şakaklar
- Alt çene ucu(gnathion)
- Ön boyun üstü
- Ön boyun altı
- Bel çizgisi
- Kalça çizgisi
- Dizkapağı üstü
- Dizkapağı altı
- Ayak bileği kesiti(malleolus)
- Ayak tabanı
- Tepe noktası(vertex)
- Göğüs çizgisi
Yapısal vücut ölçüleri
Vücudun, ayakta ve oturarak belirli standart duruşlarında elde edilen değerlerdir.
- Yükseklikler : Aytaktayken yerden, otururken oturma yüzeyinden ilgili vücut noktasına kadar olan uzunluklardır. Dikey düzlemde ölçülürler.
- Genişlikler : Yatay ve enine çaplardır. Dikey düzlemde ölçülürler.
- Derinlikler : Yatay ve dikine çaplardır. Yanal düzlemde ölçülürler.
- Uzunluklar : Herhangi bir vücut kısmının uzun ekseni boyunca ölçülen değerdir.
- Çevresel uzunluklar : Bir vücut parçasının kendisiyle aynı düzlemdeki çevresidir.
- Eğrisel uzunluklar
- Düşüklükler : Boyun, göğüs, bel ve kalça arasındaki mesafelerdir.
- Kalınlıklar
- Çıkıntılar : Bir vücut bileşeninin ucunun bileşenin başlangıcına olan uzaklığıdır.
Fonksiyonel vücut ölçüleri
Vücudun, sabit bir noktaya göre; eğilme, dönme, uzanma gibi hareketlerle ulaşabileceği maksimum mesafeleri ölçmek ve işin rahat yapılması için gerekli olan çevresel faktörlerin dağılım uzaklıklarını belirlemek amacıyla yapılan ölçümlerdir. Yapısal vücut ölçümlerine statik antropometri adı verilirken, fonksiyonel vücut ölçülerinin diğer adı da dinamik antropometridir.
- Yıldız Teknik Üniversitesi, Ergonomi ders notları.